حسابداری مالیات بر ارزش افزوده

یکی از منابع مهم درآمد دولت‌ها، درآمدهای مالیاتی ناشی از مالیات بر ارزش افزوده است. دولت‌ها با دریافت مالیات به صورت مستمر می‌توانند خدمات ضروری برای جامعه را با ثبات و با برنامه ریزی مناسب ارائه دهند. تجربه تدوین و اجرای قانون مالیات بر ارزش افزوده در سال‌های اخیر در کشورهای متعدد نشان می‌دهد که این نظام مالیاتی یک منبع درآمد قابل اتکا برای دولت است. یکی از مزیت‌های این مالیات سادگی وصول و پرداخت آن نسبت به سایر انواع مالیات‌ها است.

مالیات بر ارزش افزوده

یکی از مهم ترین وظایف حسابداران مشاغل مختلف حسابداری مالیات بر ارزش افزوده است. به طور کلی ارزش افزوده تمام فعالیت های کسب و کارها را تحت تاثیر خود قرار می دهد. ارزش افزوده در واقع به معنای تفاوت میان محصولات تولید شده و ارزش آنها و تفاوت میان خدمات دریافت شده و ارزش محصولات است.

نکته ای که در رابطه با ارزش افزوده وجود دارد، این است که پرداخت نهایی آن توسط مشتری نهایی صورت می گیرد. در ایران قوانین و مقررات مربوط به ارزش افزوده، طی سال های اخیر تدوین شده است. در واقع قوانین مربوط به مالیات ارزش افزوده و نرخ آن دچار تغییر و تحولات بسیاری شده است.

یکی از مهم ترین نکاتی که در زمینه مالیات بر ارزش افزوده وجود دارد، ثبت آن در حسابداری است. ثبت مالیات در حسابداری شامل فرآیندهای مختلفی می شود که آشنایی با آنها به بخش حسابداری کمک می کند تا قوانین مربوط به امور مالیاتی را رعایت کرده و کسب و کار مورد نظر را از جریمه های مالیاتی در امان نگه دارد.به همین جهت در مقاله پیش رو قصد داریم، قوانین و اصول مربوط به حسابداری مالیات بر ارزش افزوده را بیان کرده و اطلاعات لازم برای ثبت ارزش افزوده را در اختیار شما قرار دهیم.

حسابداری مالیات بر ارزش افزوده چیست ؟

پیش از پرداختن به حسابداری ارزش افزوده لازم است که با مفهوم مالیات بر ارزش افزوده آشنا شوید. همانطور که مطرح شد، مالیات بر ارزش افزوده مالیاتی است که شامل تفاوت بین محصولات و خدمات ارائه شده و ارزش محصولات و خدمات خریداری شده می شود. به طور کلی این نوع مالیات را در بازه زمانی مشخصی تعریف می کنند.

در واقع هدف از تعیین مالیات برای محصولات و خدمات مختلف، تامین بودجه برای انجام پروژه های مختلف اجتماعی است. به طور مثال از مالیات جمع آوری شده به منظور احداث جاده ها، ساخت مدارس، بهبود وضعیت بهداشت در شهرهای مختلف استفاده می شود.مالیات بر ارزش افزوده کلیه فرایند تولید کالا یا محصولات را در برمی گیرد. مبلغ حاصل از مالیات ارزش افزوده در نهایت به حساب دولت واریز می شود. در پایان مالیات مربوط به کالا توسط آخرین مشتری کالا به همراه ارزش اصلی کالا پرداخت خواهد شد.

میزان مالیات بر ارزش افزوده چقدر است؟

میزان مالیات بر ارزش افزوده بر اساس اعلام سازمان امور مالیاتی کشور ۹ درصد (۶ درصد آن مالیات و ۳ در صد آن عوارض می باشد) بهای یک کالا و یا خدمت بوده که مودیان مالیاتی (فروشندگان محصول و یا عرضه کنندگان خدمت) موظف هستند پس از دریافت آن از مشتری (در اصل مالیات بر ارزش افزوده به مبلغ نهایی آن کالا و یا خدمت افزوده می گردد)، آن را به صورت فصلی (هر سه ماه یک بار) به سازمان امور مالیاتی پرداخت نمایند.

ثبت حسابداری مالیات بر ارزش افزوده چگونه است؟

ثبت مالیات بر ارزش افزوده توسط بخش حسابداری از اهمیت بالایی برخوردار است و خود شامل مراحل مختلفی می شود که در ادامه این مراحل را مورد بررسی قرار خواهیم داد.

• مرحله نخست

در مرحله نخست از حسابداری مالیات بر ارزش افزوده یک حسابدار موظف است که گزارش های خرید و فروش را در بازه زمانی مشخص تهیه و تنظیم کرده و مالیات آنها را محاسبه کند. در گام بعدی لازم است که مالیات ارزش افزوده مبلغی که به فروشندگان پرداخت می شود را از مالیات ارزش افزوده دریافتی که از مشتریان دریافت می شود، کم کند.

• مرحله دوم

چنانچه رقم به دست آمده، مثبت باشد، میزان دریافتی کسب و کار مورد نظر از میزان پرداخت مالیات توسط آن شرکت بیشتر است. به همین جهت کسب و کار مورد نظر، موظف است که اختلاف این دو حساب را محاسبه کرده و به حساب اداره دارایی واریز کند.

از طرفی چنانچه رقم به دست آمده از کسر مالیات ارزش افزوده پرداختی و دریافتی، مقداری منفی باشد، این امر بدان معناست که میزان پرداخت کسب و کار مورد نظر بیشتر از میزان دریافتی آن است. در نهایت تجارت مورد نظر نسبت به اداره دارایی کشور طلبکار می شود.

در این مرحله حسابدار باید سرفصل های به خصوصی را ایجاد کند. به طور کلی حسابداران به منظور ارائه خدمات حسابداری مالیات بر ارزش افزوده، باید دو نوع سرفصل متفاوت را ایجاد کند. این سرفصل ها شامل موارد زیر هستند:

1. مالیات بر ارزش افزوده خرید
2. مالیات بر ارزش افزوده فروش

مالیات بر ارزش افزوده خرید باید در زیر عنوان حساب های دریافتی و مالیات بر ارزش افزوده فروش نیز باید در زیر عنوان حساب های پرداختی ثبت شود. نکته ای برای ساده تر شدن محاسبات مربوط به مالیات بر ارزش افزوده وجود دارد.این نکته بیان می کند که حسابداران کسب و کارهای مختلف می توانند تنها یکی از سرفصل های خرید یا فروش را در بازه زمانی مشخص انتخاب کنند و در پایان فصل مالی، با کسر کل مالیات از سرفصل معین شده، مالیات مربوط به سرفصل دیگر را به دست آورند.

• مرحله سوم

مرحله سوم از خدمات حسابداری مالیات بر ارزش افزوده کسب و کارهای مختلف، ثبت داده های به دست آمده در کتاب ها و دفاتر ثبت شرکت ها است.

به طور کلی فروش یک کالا به دو بخش کلی تقسیم می شود: ۱. شرکت تولید کننده ۲. شرکت توزیع کننده

ثبت مالیات بر ارزش افزوده در دفتر حسابداری شرکت تولید کننده در دو حالت به ثبت می رسد:

در هنگام به فروش رساندن محصول توسط شرکت تولید کننده

پرداخت مالیات بر ارزش افزوده توسط شرکت تولید کننده

ثبت مالیات بر ارزش افزوده در دفتر حسابداری شرکت توزیع کننده در سه حالت به ثبت می رسد:

در هنگام خرید کالا از شرکت تولید کننده

در هنگام فروش کالا

در هنگام پرداخت مالیات توسط شرکت توزیع کننده

نرخ مالیات بر ارزش افزوده چه میزان است؟

نرخ مالیات بر ارزش افزوده توسط بخش حسابداری مالیات بر ارزش افزوده دولت تعیین می شود. به طور کلی نرخ مربوط به مالیات ارزش افزوده به صورت سالانه مشخص می شود. در ایران نرخ مالیات ارزش افزوده، 9% است.

به منظور بررسی تاثیر این نرخ مثالی را بیان می کنیم. فرض کنید که فردی کالایی به قیمت ۱، 000، ۰۰۰ تومان خریداری می کند. با توجه به اینکه نرخ مالیات ارزش افزوده 9% است، این فرد موظف است که مبلغی بالغ بر ۱، 090، ۰۰۰ تومان پرداخت کند.

در واقع ۹۰، 000 تومانی که مشتری بیشتر از مبلغ اصلی کالا پرداخت می کند، مربوط به مالیات ارزش افزوده است. نرخ ارزش افزوده خود با توجه به فاکتورهای مختلف تعیین می شود اما به طور کلی 6% از آن متعلق به مالیات و 3% متعلق به عوارض است.

نکات مهم در مورد ثبت مالیات بر ارزش افزوده

نکته مهمی که در رابطه با حسابداری مالیات بر ارزش افزوده وجود دارد، این است که در هنگام ثبت داده های مربوط به آن حسابدار موظف است که داده ها را بدون در نظر گرفتن مالیات پرداختی در دفاتر حسابداری به ثبت برساند.منظور از این مورد این است که مالیات بر ارزش افزوده به عنوان بخشی از ارزش کالا و محصولات به حساب نمی آید. نکته دیگری که در رابطه با ثبت مالیات در حسابداری وجود دارد این است که نرخ مالیات باید بر اساس مصوبات همان سال به ثبت برسد.

به عنوان مثال ممکن است که خریدهای یک شرکت در سال ۹۳ صورت گرفته باشد. در این سال نرخ مالیات معادل 8% بوده است اما حسابدار باید نرخ مالیات در دفاتر حسابداری را براساس سال جاری یعنی سال ۹۸ به ثبت برساند.به منظور ضبط جزئیات بیشتر مربوط به مالیات بر ارزش افزوده، حسابداران می توانند از سرفصلی تحت عنوان عوارض خرید یا فروش استفاده کنند. این عوارض در هنگام خرید یا فروش کالا یا خدمات به ثبت می رسد.

دریافت مالیات بر ارزش افزوده

امروزه وظایف مختلفی برای دریافت مالیات بر ارزش افزوده مشخص شده که هرگونه سرپیچی از آن میتواند جرائم سنگینی را برای افراد به همراه داشته باشد. این ماموران وظیفه دریافت مالیات از خریدار و البته پرداخت دقیق آن به خزانه دولت را برعهده دارند.از جمله دیگر وظایف این دسته از افراد میتوان به ارائه گزاش مبالغ خرید و فروش‌های انجام شده و البته مقدار مالیات آنها حداکثر تا 15 روز پس از پایان هر فصل اشاره کرد.

دقت داشته باشید که این گزارش در یک فرم خاص که اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده نام‌گذاری شده ارسال می شود. به عبارت ساده‌تر این افراد در زمان خرید کالا، مالیات را از طرف خریداران بعدی پرداخت کرده و در هنگام فروش، مجددا آن را از خریدار دیگر دریافت خواهند کرد. این روند تا هنگام تحویل کالا یا ارائه خدمات به مصرف کننده نهایی ادامه خواهد یافت.

استفاده از نرم افزارهای حسابداری برای ثبت مالیات بر ارزش افزوده

از جمله راهکارهایی که به ساده تر شدن ثبت در حسابداری مالیات بر ارزش افزوده کمک می کند، استفاده از نرم افزارهای حسابداری است. در واقع با پیشرفت علم و فناوری در زمینه های مختلف، بخش حسابداری نیز از این پیشرفت بهره مند شده است.در واقع نرم افزارهای حسابداری بسیاری وجود دارند که گزینه هایی برای ثبت مالیات بر ارزش افزوده را دارند. سرفصل هایی مانند مالیات بر ارزش افزوده پرداختی و مالیات بر ارزش افزوده دریافتی را می توان در این نرم افزارهای حسابداری، ایجاد و داده های مربوط به آن ها را در این نرم افزارها وارد کرد.

استفاده از نرم افزارهای حسابداری برای ثبت مالیات بر ارزش افزوده، علاوه بر اینکه دقت و صحت اطلاعات را به طور چشمگیری افزایش می دهد، موجب می شود که دسترسی به ثبت ها ساده تر بوده و افراد در هر زمانی و به سادگی به این داده ها دسترسی خواهند داشت.نرم افزارهای حسابداری دارای بخش هایی هستند که می توان در انها مابه‌التفاوت های صورت حساب های پرداختی و دریافتی را محاسبه کرد و میزان بدهکاری و طلبکاری کسب و کارها را از این طریق به دست آورد.

چند نوع حسابداری مالیات بر ارزش افزوده وجود دارد؟

به طور کلی در قانون سه نوع مالیات بر ارزش افزوده وجود دارد که حسابداری آنها بر عهده حسابداران شرکت و سازمان ها قرار دارد و شامل موارد زیر می شوند:

• مالیات بر ارزش افزوده تولید
• مالیات بر ارزش افزوده مصرف
  
• مالیات بر ارزش افزوده درآمد

محاسبه و ثبت هر یک از مواردی که ذکر شد، شامل اصول حسابداری مختلفی می شود که از عهده این مقاله خارج است.

چرخه مالیات بر ارزش افزوده چگونه است؟

به طور کلی برای اینکه یک کالا به فروش برسد، کالای مورد نظر بین واسطه های مختلفی دست به دست می شود. نکته ای که در این وجود دارد، این است که واسطه ها نیز باید مالیات بر ارزش افزوده را پرداخت کنند. عدم پرداخت مالیات توسط واسطه ها و شرکت های توزیع کننده، جریمه های سنگینی برای آنها به دنبال دارد.

زمان پرداخت مالیات تا ۱۵ روز پس از پایان دوره مالی شرکت هاست. فرم های مربوط به اظهارنامه های مالیاتی توسط بخش حسابداری مالیات بر ارزش افزوده تهیه می شود. در واقع هنگامی که افراد اقدام به خرید کالایی می کنند، پرداخت مالیات بخش بعدی را برعهده می گیرند.در نهایت هنگامی که کالاها به فروش می رسند، این شرکت ها مالیات پرداخت شده را دریافت می کنند. این روند تا جایی ادامه پیدا می کند که کالا به دست مشتری برسد و در نهایت مالیات ارزش افزوده از مشتری دریافت می شود.

مثالی در رابطه با چرخه مالیات بر ارزش افزوده

به منظور ارائه مثالی از حسابداری مالیات بر ارزش افزوده، فرض می کنیم که کارگاه تولیدی تنها یک محصول را به شرکت دیگری می فروشد. این شرکت خود هیچ خریدی از بخش های دیگر ندارد. قیمت فروش کالا را ۱۰۰، ۰۰۰ تومان در نظر می گیریم.

مبلغی که فرد خریدار موظف به پرداخت آن است، ۱۰۹، ۰۰۰ تومان است. در واقع صد هزار تومان از این کالا متعلق به ارزش کالا و ۹ هزار تومان آن متعلق به مالیات بر ارزش افزوده است. شرکت فروشنده موظف است که این مبلغ را برای پرداخت به اداره دارایی نگه دارد.

شرکت توزیع کننده نیز کالای مورد نظر را به قیمت ۲۰۰، ۰۰۰ هزار تومان به مصرف کننده نهایی می فروشد و از او مبلغ ۲۱۸، ۰۰۰ تومان دریافت می کند. در واقع ۱۸ هزار تومانی که این فروشنده به طور اضافی پرداخت می کند، مربوط به مالیات بر ارزش افزوده است. در این مرحله توزیع کننده، مالیات بر ارزش افزوده ی که به شرکت تولید کننده قبلی پرداخت کرده است را دریافت کرده و به حساب اداره دارایی واریز می کند.

نکات ثبت حسابداری مالیات بر ارزش افزوده

در انتها ذکر دو نکته لازم است و آن این که چنان چه در دوره سه ماهه ای که بایستی مالیات بر ارزش افزوده توسط مودی به سازمان امور مالیاتی گزارش و پرداخت گردد، تنها خرید کرده اید و فروشی صورت نگرفته باشد، تمام مبلغی که بابت مالیات بر ارزش افزوده به سازمان امور مالیاتی کشور پرداخت کرده اید قابل باز ستانی می باشد.هم چنین اگر در این دوره خریدی نکرده باشید و تنها فروش داشته باشید، تمامی مبلغ دریافت شده به عنوان مالیات بر ارزش افزوده فروش به عنوان بدهی شما به سازمان أمور مالیاتی لازم است که پرداخت شود.

مالیات بر ارزش افزوده در چه بازه زمانی باید پرداخت گردد؟

به طور کلی افراد متخصص در دنیای تجارت توصیه می کنند که بخش حسابداری مالیات بر ارزش افزوده، مبالغ مربوط به آن را به طور سه ماهه حساب کرده و پرداخت کنند. دلیل این توصیه نیز آن است که پرداخت مالیات در بازه های طولانی مدت مثلاً به صورت سالیانه، سبب می شود که کسب و کار مورد نظر، مبلغ هنگفتی را به صورت یکجا پرداخت کند.

در واقع بسیاری از مشاغل در پایان دوره های مالی نمی توانند پرداخت های مربوط به مالیات بر ارزش افزوده را به صورت یکجا انجام دهند. به همین جهت پرداخت آن به صورت سه ماهه و خرد خرد موجب می شود که مالیات در موعد مقرر پرداخت شده و در نهایت شرکت ها متحمل جریمه های مالی سنگین ناشی از عدم پرداخت مالیات بر ارزش افزوده نخواهند شد.

در نهایت باید بگوییم که حسابداری مالیات بر ارزش افزوده، فرایند پیچیده ای است و نیاز به تخصص زیادی در این زمینه دارد. در واقع پرداخت مالیات بر ارزش افزوده از جمله قوانین کشورها به حساب می آید و بار نهایی که این نوع مالیات بر عهده مصرف کننده نهایی است.ثبت داده های مربوط به حسابداری مالیات ارزش افزوده در دفاتر حسابداری از جمله فعالیت هایی است که بر عهده حسابدار قرار دارد. ثبت هرگونه داده باید با دقت صورت گیرد. چرا که هرگونه خطا در محاسبه مالیات جریمه های مالی برای تجارت مورد نظر به همراه خواهد داشت.

https://www.radinhesab.ir/%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7%D8%AA-%D8%A8%D8%B1-%D8%AF%D8%B1%D8%A2%D9%85%D8%AF-%D9%81%D8%B9%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D9%88%D8%B1%D8%B3-%DA%86%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87-%D9%85%D8%AD%D8%A7%D8%B3%D8%A8%D9%87-%D9%85%DB%8C-%D8%B4%D9%88%D8%AF