نکات حقوقی ثبت انواع قرارداد

بسیاری از شما با واژه قرارداد آشنایی دارید و می دانید که امروزه برای آن که کارهای خود را رسمی کنید و آن ها را با توجه به شرایط حقوقی و قانونی انجام دهید، به قراردادها نیاز دارید. قرار دادها انواع مختلفی دارد و هر کدام از آن ها برای کارهای خاصی تنظیم می شوند.

لازم به ذکر است که هر قراردادی متناسب با نوع خود، شرایط و اصول خاصی دارد و هم چنین هر کدام از این قرار دادها نحوه تنظیم مربوط به خود را دارد، بنابراین نمی توان همه قرار دادها را به یک شکل تنظیم کرد. هم چنین باید توجه داشت که تمام نکات حقوقی ثبت انواع قراردادها را با دقت رعایت کرد، به دلیل آن که ممکن است با مشکل حقوقی مواجه شد. در این مقاله از وب سایت رادین حساب، به انواع قرارداد و هم چنین نحوه تنظیم آن ها می پردازیم. بنابراین برای کسب اطلاعات لازم، تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.

قرارداد چیست؟

براساس ماده ۱۸۳  قانون مدنی قرارداد یا عقد به معنی این‌که یک یا چند نفر در مقابل یک یا چند نفر دیگر ( دو گروه متفاوت ) تعهد به امری نمایند و مورد قبول آن‌ها قرار گیرد. یک یا چند نفر می‌تواند اشخاص حقیقی و یا اشخاص حقوقی مانند شرکت‌ها، موسسات دولتی و غیر دولتی باشد. در قراردادها بسته به این‌که طرف قرارداد شخص حقیقی باشد یا حقوقی برای تنظیم و ثبت قرارداد نکات حقوقی را باید رعایت کرد که در زیر به تفکیک هر کدام از اصول و شرایط قرارداد های اشخاص حقیقی و حقوقی شرح می‌دهیم.

انواع قرارداد ها

همان گونه که بیان شد، قرارداد ها انواع و اقسام مختلفی دارند و بین آن ها تفاوت هایی وجود دارد، در زیر به هر کدام از این قرارداد ها اشاره می کنیم:

• قرارداد های کاری
• قرارداد های تجاری و بازرگانی
• قرارداد های مربوط به خرید و فروش املاک

نکته:

قرارداد رسمی باید به گونه ایی باشد که نکات مهم حقوقی به صورت کامل در آن رعایت شده و موردی از قلم نیافتد. برای تنظیم انواع قرارداد های حقوقی باید توجه داشته باشید که با یک وکیل توانا مشورت کنید، به دلیل آن که ایشان تمامی نکات مهم حقوقی مربوط به قرارداد ها را می داند.

انواع قرارداد های کاری چیست؟

این قرارداد براساس قانون کار یا استخدام کشور بین کارمند و کارفرما برای رعایت حقوق طرفین تنظیم می‌ شود. به طور کلی استخدام های کاری، یا در شرکت های دولتی انجام می گیرد و یا در شرکت های خصوصی باید انجام شود که در استخدام دولتی خود دارای سه نوع زیر می باشد :

• استخدام رسمی
• استخدام پیمانی
• استخدام خدماتی

شرکت خصوصی خود دارای پنج نوع قرارداد کاری می باشد که به صورت زیر به آن ها اشاره می شود :

• غیر موقت یا دائم
• قرارداد کار موقت
• قرارداد کار مدت معین
• قرارداد کار معین
• قرارداد کار آزمایشی یا کارآموزی

حقوق و وظایف کارگر و کارفرما

براساس انواع قرارداد که ذکر شد کارگر و کارفرما در قبال یکدیگر وظایف و تکالیفی مشخص و معینی دارند و می بایست نکات حقوقی مندرج در  ثبت قرارداد را رعایت کنند که می توان برای قانونی تر بودن تمام مفاد قرار داد از مشاورین قانون کار هم کمک گرفت.

هر کدام از افراد چه در حیطه کارفرما و چه در حیطه کارگر باید بر طبق قرارداد حاکم عمل کنند در غیر این صورت زمانی که هر کدام خارج از عرف و قرار داد تعیین شده عمل نماید، طرف دیگر قرارداد می تواند حق و حقوق خود را طالب باشد.

وظایف کارگران عبارت است از:

اجرای کار، دقت، مراعات امانت، اجرای فرامین کارفرما، رعایت مقررات انضباطی و تشریک مساعی در کارهای گروهی.

وظایف کارفرما:

از وظایف و تعهداتی که کارفرما در قبال کارگر دارد می‌توان به رعایت شرایط کار، پرداخت کامل و به موقع حق‌السعی، پرداخت حق سنوات، بیمه، پرداخت معوقات در پایان کار، تسلیم گواهی انجام کار، تأمین ایمنی و سلامت کارگر، تأمین ابزار و وسایل کار و پرهیز از بهرکشی از کارگر اشاره کرد.

تعریف و انواع قرارداد های تجاری و بازرگانی

این قرارداد در واقع قرارداد حقوقی است که بین تولید کنندگان و توزیع کنندگان کالا یا خدمات انعقاد می گردد و به نوعی قرارداد تقسیم کار محسوب می‌ شود و ثبت قرارداد های تجاری نکات حقوقی مخصوص به خود را دارد.

انواع قرارداد های تجاری و بازرگانی:

انواع قراردادهای تجاری و بازرگانی عبارتند از:

• قرارداد خرید و فروش
• قرارداد اعطای نمایندگی فروش یا توزیع
• قرارداد واردکننده یا توزیع کننده انحصاری
• قرارداد حمل و نقل داخل و یا حمل و نقل بین‌المللی
• قرارداد تولید خدمات یا محصول خاص
• انواع قراردادهای صادرات و واردات و تبلیغ

مدارک مورد نیاز برای تنظیم قرارداد چیست؟

برای قرارداد های انتقال مالکیت به اسناد زیر نیاز می ‌باشد:

• سندمالکیت ( سند، بنچاق معاملات قبلی )
• استعلام ‌های ثبتی و مفاصا حساب ‌های شهرداری و دارایی
• گواهی حصر وراثت فروشنده ( درصورت وارث بودن مالک )
• کارت پایان خدمت یا معافیت ( در صورتی که یکی از طرفین مشمول خدمت نظام وظیفه باشد )
• گواهی پرداخت یا تسویه حساب شارژ ( آب، برق، گاز و غیره )

موارد مهم در انواع قرارداد های اشخاص حقیقی

در ثبت این نوع قرارداد ها به نکات حقوقی مانند زیر باید توجه داشت :

• بلوغ
• عقل
• ممنوع ‌المعامله نبودن فرد حقیقی

نکته بسیار مهم این است که اگر شخص حقیقی از طریق وکیل خود وارد معامله شود باید مطمئن شویم که وکالت نامه معتبر است و حتما شماره و مشخصات آن را در متن قرارداد ذکر کنیم. لازم به ذکر است که بر طبق قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران  ماده ۱۲۱۰  تبصر ۱ سن بلوغ در پسر ها پانزده سال و در دختر ها نه سال تمام قمری می‌ باشد. براساس ماده ۱۹۰ قانون مدنی چهار شرط مهم برای صحت قرارداد لازم و ضروری است.

چه شروطی برای باطل نشدن قرارداد ها وجود دارد؟

از قبیل نکات حقوقی در ثبت انواع قرارداد این است که اگر یکی از این شروط را رعایت نکنند امکان باطل شدن آن وجود دارد. این شروط عبارت اند از:

• قصد و رضای طرفین
• اهلیت طرفین
• موضوع معین مورد معامله
• مشروعیت معامله

در زیر هر کدام از شروط ذکر شده را به صورت مختصر تعریف می کنیم:

قصد و رضای طرفین

از دیگر نکات حقوقی ثبت قرارداد این است که هر دو طرف باید اراده آزاد یعنی هم قصد و رضایت درونی انجام آن معامله را داشته باشند و اجباری برای آنان نباشد.

اهلیت طرفین

طرف قرارداد باید اهلیت داشته باشند که این اهلیت خود دو قسم دارد.

• اهلیت تمتع
• اهلیت استیفا

اهلیت تمتع چیست؟

اهلیت تمتع در واقع همان توانایی شخص برای دارا بودن حق و تکلیف است که انسان از زمان تولد تا هنگام مرگ این حق یا همان اهلیت تمتع را دارد.

اهلیت استیفا چیست؟

اهلیت استیفا همان قدرت و توانایی که باید هر فرد برای انجام معامله داشته باشد. یعنی بتواند در اموال خود دخل و تصرف کند و قرارداد و معامله ‌ای انجام دهد. شخصی اهلیت استیفا دارد که بالغ، عاقل و رشید باشد.به این منظور که صغیر نباشد زیر ۱۸ سال سن نداشته باشد.که برای ثبت قرار داد می بایست این نکات حقوقی نیز رعایت گردد.

شروط مهم در انواع قرارداد های اشخاص حقوقی

در قرارداد های اشخاص حقوقی همان طور که گفتیم یک یا چند تا شرکت و موسسه‌ و نهاد باهم قرار داد می ‌بندند، پس باید با ملاحظه اساس نامه شرکت و آگهی آخرین تغییرات آن ( که در روزنامه رسمی درج می ‌شود ) بررسی کرد که آیا شرکت مورد نظر در راستای موضوع فعالیت خود قصد انعقاد قرارداد دارد یا خیر؟ و باید معلوم شود که چه اشخاصی در این شرکت دارای نمایندگی و حق امضای اسناد و قرارداد برای شرکت می‌باشند.

ضمانت اجرایی انواع قرارداد

یک قرارداد کامل باید ضمانت اجرایی داشته باشد تا آن را به عنوان یک قرارداد کامل شناخت ، ضمانت ‌هایی مانند:

• پیش‌بینی حق فسخ
• دریافت خسارت
• الزام به انجام تعهد

موضوع قرارداد

معمولا موضوع قرارداد مال یا عملی است که که هر کدام از طرفین سعی در تسلیم آن مال و یا انجام عمل ذکر شده در قرارداد می‌ کنند.

موضوع معامله خود چند شرط اساسی و نکات حقوقی  دارد که باید رعایت شود و عبارتند از:

• موردb داشته باشد.
• مورد معامله در زمان انعقاد قرارداد موجود، معلوم  معین باشد، مانند یک ملک یا یک خودرو که هر دو طرف معامله آن را رؤیت می‌کنند.
• اگر آن چیزی که مورد معامله واقع شده موجود نباشد باید کیفیت و کمیت آن مال معلوم و معین و کاملا توصیف شود و واگذار کننده به تولید، ساخت و واگذاری آن پس از تولید ( با جزئیاتی که هیچ تردیدی باقی نماند ) متعهد شود.
• باید امکان تسلیم آن مال وجود داشته باشد. مالک باید هم حضور و هم رضایت و آگاهی کامل از معامله داشته‌ باشد. در غیر این صورت معامله باطل است و باید برای ثبت قرارداد حتما به نکات حقوقی ذکر شده پیرامون موضوع قرارداد هم توجه کرد.

مدت قرارداد

در برخی از قرارداد ها مدت معامله از اهمیت زیادی برخوردار است و اگر مدت معامله دقیقا در آن ذکر نشود امکان باطل شدن آن وجود دارد. مانند موارد زیر:

• انواع قراردادهایی که موضوع آن ارائه خدمات یا انجام کار است
• قرارداد اجاره که در این قرارداد ها به لحاظ حقوقی بهتر است که تاریخ را هم به عدد و هم به حروف ذکر کنید.

باید بیان شود که گاهی تاریخ انعقاد قرارداد با تاریخ شروع کار متفاوت می‌باشد پس باید دقیقا تاریخ شروع و پایان کار درج شود؛ در غیر این صورت تاریخ شروع کار را از همان تاریخ امضای قرارداد در نظر می‌ گیرند.

مبلغ قرارداد

در قررداد های خرید و فروش به مبلغ و قیمت ذکرشده در قرارداد ثمن قرارداد نیز می‌گویند که همان پولی است که در مقابل کالا و خدمات پرداخته می ‌شود. پس باید در متن قرارداد میزان و نحوه پرداخت با ذکر جزئیات اقساط و مدت آن و یا اسنادی که به صورت  چک حساب جاری یا مسافرتی یا وجه ‌نقد است؛ باید دقیق توضیح داده شود تا از هر گونه سوء استفاده جلوگیری کنند. هم چنین باید در مورد نکات حقوقی چک و سفته در معاملات و قرارداد ها هم مطلع باشید تا از هرگونه ضرر احتمالی جلوگیری کنید.

محل تنظیم و انجام انواع قرارداد

براساس آیین داد رسی مدنی محلی که قرارداد تنظیم می‌شود باید در قرارداد ذکر شود تا در بروز هرگونه اختلاف دادگاه همان محل وظیفه رسیدگی به آن را دارد. هم چنین محل انجام تعهدات ذکر شده در قرارداد نیز باید مشخص شود. مخصوصا قرارداد های که می‌خواهند کالا یا خدماتی را تحویل دهند. در غیر این صورت باید در محل انعقاد قرارداد تعهد انجام شود مگر این‌که طبق عرف در محل خاصی انجام شود.

اجبار و اکراه در قرارداد

زمانی که یک نفر را به زور راضی به انجام عملی کنیم. این اجبار به دو صورت امکان‌پذیر است با آزار یا صدمه بدنی، که اکراه مادی و یا با تخویف ( خوف و ترس ) که اکراه معنوی دارد و تعهد نامیده می شود.براساس ماده ۲۰۳ قانون مدنی حتی اگر اکراه از طرف شخص خارجی غیر از طرفین معامله باشد باعث عدم نفوذ معامله است.

شرایط و تعهدات طرفین

طبق قانون طرفین قرارداد می‌تواند تمام شروطی را که با شرع و قانون مخالف نباشد را در معامله درج کنند. شروط معامله را به طور کلی به سه دسته تقسیم می‌کنند که در زیر به آن ها اشاره می کنیم:

• شرط صفت
• شرط نتیجه
• شرط فعل اثباتا یا نفیا

شرط صفت چیست؟

این شرط مربوط به کیفیت و کمیت مورد معامله است. اگر معامله براساس شرط صفت باشد ولی صفت موجود نباشد پس کسی که به نفع او شده می‌تواند معامله را فسخ کند.

شرط نتیجه چیست؟

زمانی است که برای تحقق عملی در خارج شرط شود. مانند این‌که تا تمام پول پرداخت نشود امکان انتقال سند وجود ندارد.

شرط فعل اثباتا یا نفیا چیست؟

آن است که انجام یا عدم انجام کاری برای یکی از متعاملین یا بر شخص خارجی شرط شود. در صورت تخلف از شرط می‌توانند به مراجع قضایی برای ملزم کردن فرد به شرط تعهد داده شده؛ رجوع کند. اما اگر امکان اجبار مشروط علیه برای انجام فعل مشروط وجود نداشته باشد و قعل مشروط هم از جمله اعمالی نباشد که دیگری بتواند از جانب او انجام دهد، طرف مقابل حق دارد که معامله را فسخ کند.

شروط باطل:

بهتر است توجه داشته باشیم که برخی از شروط باطل ‌‌اند. این شروط باطل خود به چند دسته متفاوت تقسیم بندی می شوند که هر کدام از آن ‌ها را به صورت جداگانه بررسی می کنیم.

شرایطی که باطل هستند و باعث ابطال عقد می شوند به صورت زیر می باشند :

• شرط خلاف مقتضای عقد؛ که با هدف عقد یا ماهیت عقد در تضاد است.
• شرط مجهولی که جهل به آن موجب جهل به عوضین شود. ( یعنی مورد معامله معلوم یا موجود نباشد )

لازم به ذکر است که شرایطی که باطل ‌اند ولی به سلامت قرارداد لطمه‌ای نمی ‌زنند؛ آن‌ ها نیز عبارت اند از:

• شرطی که انجام آن غیر مقدور باشد.
• شرطی که در آن نفع و فایده نباشد.
• شرطی که نامشروع باشد.

شروطی نیز وجود دارد که باطل ‌اند و تخلف از آن‌ ها باعث می‌شود برای طرف دیگر حق فسخ پیدا شود یا جریمه  خسارت پرداخت کنند.

حق فسخ

به معنی داشتن اختیار این ‌که قرارداد یا معامله را به هم بزنیم. در ثبت انواع قرارداد ها معمولا حق فسخ در نظر گرفته می ‌شود به این منظور که به یکی از طرفین قرارداد اجازه داده می ‌شود که قرارداد را تحت شرایطی بر هم زند و به آن خیار فسخ می‌گویند که در قانون مدنی و طبق نکات حقوقی موجود برای ثبت قرار داد ده نوع خیار ذکر شده است. شخصی که دارای حق فسخ است باید پس از اطلاع از ایراد سریعا قصد خود را مبنی بر فسخ قرارداد، به طرف مقابل اطلاع دهد.

ذکر هزینه ‌های انجام قرارداد

ذکر تمام هزینه‌ های قرارداد مانند: تعیین مسوولیت طرفین در مقابل هزینه ‌های معامله از جمله هزینه قانونی برای تنظیم سند رسمی اعم از هزینه دفترخانه، مالیات، عوارض و سایر حقوق دولتی، هزینه حمل و نقل کالا، بیمه و انبارداری ضروری می ‌باشد. بی ‌توجهی در تعیین مسوولیت طرفین قرارداد ممکن است باعث ایجاد اختلاف و تشکیل پرونده در دادگستری شود.

قوه قاهره یا قهریه چیست؟

گاهی ممکن است اتفاقات پیش‌بینی نشده و غیر قابل اجتناب باعث شود که شخص متعهد را از عمل به تعهد خود باز دارد. که از آن به تعبیر فرانسوی فورس ماژور و در فارسی به قوه قاهره یا قهریه گفته می‌شود.حوادثی مانند: سیل، زلزله، آتش سوزی، جنگ که باعث تعطیلی بانک ‌ها و بازار می ‌شود.

نکات‌ مهم برای تنظیم انواع قرارداد

سعی کنید زمانی که به لحاظ روحی و جسمی شرایط نرمالی را دارید اقدام به عقد قرارداد کنید ،به دلیل آن که ممکن است برخی مطالب مهم به دلیل شرایط نامناسب فراموش شده و در قرارداد ذکر نشوند و بی توجهی به نکات حقوقی ثبت قرارداد ها بعدا برای شما دردسر ساز می شود.

خودداری از بیان مطالب غیر ضروری

اگر وکیل یکی از طرفین به جای او برای عقد قرارداد حضور داشته باشد باید به وکالت نامه او کاملا دقت شود که بالاعزل بوده، حق ثمن و یا اسقاط خیارات را دارد یا خیر؟ آیا حق توکیل به غیر را دارد یا خیر؟ اگر یکی از طرفین معامله صغیر و ولی او حضور داشته باشد باید کپی از شناسنامه وی و صغیر که مطمئن شویم به سن قانونی نرسیده را اخذ کنیم. اگر فروشنده قیم باشد باید کپی از قیم‌ نامه او دریافت و با دقت مفاد آن را بررسی کرد تا اگر نیاز به مجوز مقام قضایی است مجوز لازم را باید اخذ کند.

نکات مهم:

• در نگارش سند از خط خوانا و کلمات واضح استفاده کنیم؛ تا هیچگونه ابهامی در آن‌ وجود نداشته باشد.
• اگر مورد معامله ارث باشد باید کپی گواهی نامه انحصار وراثت اخذ و آن را با مشخصات فروشنده تطبیق داد و اگر او یکی از ورثه باشد تنها می ‌تواند در مورد سهم ارث خود تصمیم بگیرد.
• فروشنده باید دارای کارت پایان خدمت یا معافیت باشد. دقت شود که ممنوع‌ المعامله یا در حالت جنون نباشد.
• از اصالت  و آدرس چک و اسنادی که رد و بدل می‌شود مطمئن شوید.
• مراتب فسخ معامله بهتر است در حاشیه یا زیر قرارداد و یا در برگه‌ ای جداگانه ذکر و به امضای طرفین برسد.

سخن آخر:

امیدواریم که این مقاله توانسته باشد شما را با نکات حقوقی مهم ثبت قرارداد ها آشنا کرده باشد و با افزایش دانش شما نسبت به حقوق خود و دیگران موجبات زندگی پر آرامشی را برای همگان فراهم کرده باشیم.