حسابداری در کسب و کارهای مختلف به عنوان امری تخصصی شناخته می شود و در کسب و کارهای بزرگ حتی یک تیم بزرگ حسابداری وجود دارد که هر کدام بخشی از فرآیندها و امور مالی را پیگیری می کنند. برای مثال یک حسابداری امور مربوط به حقوق و دستمزد کارکنان رسیدگی می کند و دیگری حسابداری مالیاتی (حسابداری امور مالیاتی) را پیگیری می نماید. یکی از دانش‌های مهم در دنیای حسابداری، حسابداری مالیاتی است، زیرا دنیای حسابداری پر از پیچ و خم‌هایی است که با آگاهی به آنها میتوان از بروز مشکلات بسیاری جلوگیری و به ارتقای کسب و کارها کمک کرد و وضعیت معیشت جامعه، سازمان‌ها و افراد را به شکلی عادلانه گسترش داد.
امروزه همه شرکتها و موسسات با مبحث مالیات روبرو هستند. در واقع حسابدار بایستی نسبت به آن تسلط داشته باشد که بتواند حسابداری شرکت را در مقابل سازمان امور مالیاتی دچار مشکل ننماید. هر لحظه تعداد شرکت هایی که ثبت می شوند رو به رشد است که هر یک از آن ها به حسابدار نیاز دارند و همچنین شرکت هایی که در حال توسعه هستند نیز به جمع متقاضیان حسابدار اضافه می شوند. این بازار آن قدر ظرفیت دارد که اگر هر حسابدار با دانش حسابداری مالیاتی که مختص بازار کار است آشنا باشد، جذب بازار کار می گردد.
میدانیم که حسابداری، زبان تجارت است. دانشی که از فرآیندهای شناسایی، اندازه‌گیری و گزارش‌گری اقتصادی برای انجام تصمیم‌گیری‌های آگاهانه تشکیل شده است. آشنایی با مفاهیمی چون بدهکار، بستانکار، دارایی، سرمایه، تجزیه و تحلیل رویدادهای مالی، دفتر کل، دفتر معین، دفتر روزنامه و... از مفاهیم پایه‌ای است که حسابداران با آن زیاد سر و کار دارند. ارائه گزارش‌های امور مالی قابل فهم، قابل مقایسه، اتکاپذیری، به موقع، مربوط و مستند از فعالیت‌های مهم حسابداران است.
رشته حسابداری از نظر اشتغال در صدر همه رشته ها قرار دارد، چون همه شرکت ها، موسسات، سازمان ها، ارگان ها و فروشگاه ها نیز به حسابداری نیاز دارند. معمولا حسابداری برای فروشگاه ها و مغازه ها با دانش حسابداری مقدماتی قابل انجام است اما حسابداری شرکت ها و موسسات علاوه بر دانش حسابداری مقدماتی، به علوم تخصصی تر حسابداری نیز نیاز دارد؛ مثلا مشاوره حسابدار شرکت های خدماتی و بازرگانی، در کنار علم حسابداری مقدماتی، باید نسبت به مالیات تسلط داشته باشد که با آموزش حسابداری مالیاتی این موضوع مرتفع می گردد. بنابراین حسابداری مالیاتی از مهم ترین مباحثی است که امروزه حسابداران و شرکت ها به شدت به آن نیاز دارند و باید تا حد زیادی به آن اهمیت بدهند.
یک حسابدار حرفه‌ای علاوه بر دانش حسابداری باید در زمینه‌ی مالیاتی هم تبحر داشته باشد. این فرد باید به اصول و قوانین مالیات مسلط باشد تا بتواند همواره سازمانش را در مسیر درستی قرار دهد. این اصول شامل موارد زیر است:
• شناختن تکالیف مالیاتی و نحوه تشکیل پرونده
• اظهارنامه الکترونیکی مالیات بر عملکرد
• آموزش ساختار مالیات بر ارزش افزوده
• آگاهی به مالیات بر درآمد اجاره و اظهارنامه ملک
• آماده کردن مدارک به شکل درست جهت ارائه به سازمان‌های زیربط
• آگاهی به قوانین اعتراض، تجدید نظر و مراجع بالاتر
• و...
در نهایت فردی که موارد ذکر شده را بداند و بتواند به شیوه‌ی درستی از آنها استفاده کند، به‌عنوان حسابدار مالیاتی محسوب می‌شود. ذکر این نکته ضروری است که بسیاری از پرونده‌های مالیاتی کشور به دلیل عدم آگاهی افرادی که اظهارنامه‌ها را ارائه کرده‌اند، ایجاد شده و مشکلات گوناگونی را ایجاد کرده است. در نتیجه آموختن اصول و مبانی مهم پیرامون مبحث حسابداری مالیاتی، می‌تواند نقش کلیدی در جلوگیری از بروز سختی‌ها، اتلاف هزینه و زمان داشته باشد.
مالیات
مالیات بهترین و منطقی ترین راه برای تأمین بودجه کشور است. دریافت مالیات دقیق و درست از اشخاص حقیقی و حقوقی می تواند اختلاف طبقاتی در کشور را کاهش دهد و به تأمین خدمات عمومی ضروری کمک کند. سیستم مالیاتی درست و سالم به نظام اقتصادی کشور کمک بسیاری می کند. بر اساس تعریف سازمان همکاری و توسعه اقتصادی، مالیات مقدار پولی است که پرداخت آن برای افراد و برخی از سازمان ها و موسسات اجباری بوده و در واقع یک نوع هزینه اجتماعی محسوب می شود.
لازم به ذکر است که مالیات، از این جهت اجباری شده که همه افراد یک جامعه و کشور از امکانات و منابع آن استفاده می کنند و برای تامین و جایگزنی این منابع باید منابع مالی کافی وجود داشته باشد بنابراین، مالیات بر اساس قوانین خاص وضع می شود.علی رغم اینکه، با پرداخت مالیات، بخشی از درآمدهای سازمان های خصوصی به دولت منتقل می شود اما همیشه این مالیات برای جبران هزینه ها مورد استفاده قرار نمی گیرد. بلکه، گاهی نقدینگی دولت به دلیل هزینه کردن در بخش های عمومی کاهش یافته و دولت مجبور می شود برای جبران کمبود بودجه، از راه حل وضع مالیات استفاده کند.
هدف از اخذ مالیات
معمولا دولت ها مالیات را با اهداف مختلفی اخذ می کنند. از این اهداف می توان به موارد کلی زیر اشاره کرد:
تأمین قسمتی از هزینه های عمومی دولت (اهداف درآمدی)
دولت ها برای تأمین مخارج جامعه جهت رفع نیازهای اساسی و عمومی افراد جامعه این مالیات را اخذ می کنند.
تقسیم عادلانه درآمد و ثروت در جامعه (اهداف توزیعی)
اگر دولت دارای سیستم مالیاتی کارآمدی باشد می تواند به تحقق این هدف کمک کند. دولت با گرفتن مالیات از صاحبان درآمد و مصرف آن برای حمایت از فقراء و کم درآمدها می تواند به توزیع عادلانه درآمد و ثروت در جامعه دست پیدا کند.
کنترل نرخ تورم جامعه (هدف گذاری تثبیتی)
دولت می تواند هنگامی که تورم در جامعه وجود دارد با بالا بردن نرخ مالیات بر مصرف، تقاضای کل جامعه را کم کند؛ و یا اینکه در حالت رکود اقتصادی دولت با پایین آوردن نرخ مالیات و یا گاهی حتی با دادن یارانه بر مصرف، مردم را ترغیب به خرید کالاها کند.
کنترل حجم واردات و صادرات (اهداف تخصصی)
دولت با هدف جهت دهی جامعه به سوی مصرف برخی کالاها این مالیات را وضع می کند؛ مثلا با افزایش مالیات بر مصرف کالاهای وارداتی مردم را به مصرف کالاهای داخلی ترغیب کند و یا با افزایش مالیات کالاهای زیان بخش همچون سیگار باعث کم تر شدن تولید و مصرف آن کالا شود.
مالیات در صورتی می تواند اثر بخش باشد و به اهداف خود دست پیدا کند که از اصول خود پیروی کند در غیر این صورت نه تنها نمی تواند به اهداف خود دست پیدا کند بلکه ممکن است که تأثیرات معکوس نیز داشته باشد.
انواع مالیات
در کل، مالیات ها به سه گروه مالیات مستقیم، مالیات غیر مستقیم و مالیات برارزش افزوده طبقه بندی می شوند که هر کدام را مختصرا توضیح میدهیم:
مالیات مستقیم
مالیات مستقیم که مالیات بر درآمد و ثروت نیز نامگذاری شده، به معنای دریافت بخشی از دارایی های افراد حقیقی و یا حقوقی است. به طور معمول، در آمدهای اتفاقی، کشاورزی، مشاغل و املاک و دارایی هایی مانند ارث، زمین های مسکونی و زمین های بایر مشمول مالیات مستقیم هستند.
مالیات غیر مستقیم
غالبا، برای مصرف انواع کالاهایی که بر اقتصاد تاثیر میگذارند، مالیات غیر مستقیم وضع می شود. معمولا، پرداخت کننده این مالیات مشخص نیست و میتوان را به سهولت انتقال داد. مالیات بر ارزش افزوده مالیات بر ارزش افزوده، نوعی از مالیات است که باید در ازای مصرف برخی کالاهای وارداتی و توزیعی و با توجه به ارزش کالا پرداخت شود.
مالیات تکلیفی
مالیات تکلیفی، یک بخش از مالیاتی است که برای درآمد افراد وضع می شود و خود افراد مسئول پرداخت آن هستند (مثال این نمونه از مالیات، مالیاتی است که کارفرما از حقوق کارمند کسر کرده و برای اداره مالیات میفرستد). در صورتی که ما خدماتی را دریافت کنیم، باید هنگام قرارداد با شخص ثالث، مالیات از فرد کسب کننده درامد کم شده و به اداره مالیات تحویل شود. یکی دیگر از انواع مالیات ها که شرکت ها و سازمان ها ملزم به پرداخت آن هستند، مالیات عملکرد است که بر اساس میزان و نوع عملکرد شرکت ها تعیین می شود؛ به این صورت که ابتدا باید میزان سود و زیان یک شرکت مشخص شده و سپس، 25 درصد از سود خالص شرکت به عنوان مالیات عملکرد به سازمان مالیات اختصاص داده شود.
امور مالیاتی همواره از مهمترین بخش های امور مالی هر کسب و کار محسوب می شود و علت آن حساسیت این موضوع است. رسیدگی درست و تخصصی به موضوع امور مالیاتی هر کسب و کار می تواند از متضرر شدن یک کسب و کار جلوگیری کند و سهل انگاری در این موضوع می تواند خسارات زیان باری بر شرکت وارد نماید. به همین دلیل در بسیاری از شرکت ها اعم از شرکت هایی با سایز بزرگ و حتی شرکت های سایز متوسط نیز از افراد و حتی تیم های تخصصی در زمینه مالیات بهره گرفته می شود.
حسابداری مالیاتی شامل مواردی مانند مشاوره مالیاتی، تهیه و تنظیم اظهارنامه مالیاتی و… است. حسابداری مالیاتی یکی از موضوعات مهمی است که آموختن و به کار بردن آن تاثیر مهمی در جلوگیری از اشتباهات حسابداری، کسب درآمد و بهبود معیشت‌ها دارد.
مشاور حسابداری مالیاتی بر تهیه ، تجزیه و تحلیل و ارائه بازپرداخت مالیات و پرداخت مالیات متمرکز است. مشاوره حسابداری مالیاتی به قوانینی که برای تولید دارایی های مالیاتی و بدهی ها در سوابق حسابداری یک شرکت یا فرد استفاده می شود اشاره دارد. حسابداری مالیاتی ممکن است منجر به تولید درآمد مشمول مالیات شود که از مقدار درآمد گزارش شده از سود خالص یک شرکت متفاوت است.
دلیل تفاوت این است که قوانین مالیاتی می توانند به رسمیت شناختن هزینه های مشخصی که معمولا در یک دوره گزارش دهی شناخته می شوند را تسریع کنند. این تفاوت ها موقتی هستند، زیرا دارایی ها در نهایت بهبود می یابند و بدهی ها حل می شوند، در این صورت تفاوت ها متوقف خواهند شد. در واقع هدف مشاوره حسابداری مالیاتی نیز نظارت بر وجوه نقد و غیر نقدی است که وارد سازمان می شود یا از آن خارج می شود و با افراد و نهادهای مختلف ارتباط دارد. هدف حسابداری رسیدگی به موضوع مالیات بر درآمد، پیگیری معافیت های مالیاتی، محاسبه هزینه های قابل قبول مالیاتی و استهلاک، قرائن و ضرایب مالیاتی، تشویق ها و جریمه های مالیاتی و … است.
کاهش ضریب حسابداری مالیاتی
حسابداری مالی، ابزار حسابداری برای اهداف مالیاتی است که برای همه افراد، شرکت ها و سایر نهادها اعمال می شود. حتی کسانی که از مالیات معاف هستند باید در حسابداری مالی شرکت کنند. هدف از حسابداری مالیاتی این است که بتواند منابع مالی مرتبط با افراد و اشخاص را مشخص کند.
حسابداری مالیاتی برای یک فرد
برای مالیات دهندگان فردی، حسابداری مالی بر مواردی نظیر درآمد، کسر واجد شرایط، سود و زیان سرمایه گذاری و سایر معاملات که بر بار مالیاتی فرد تاثیر می گذارد تمرکز دارد.
در همین حال، حسابداری عمومی شامل ردیابی تمام وجوه در دسترس، بدون در اختیار داشتن افراد و بدون در نظر گرفتن هدف مالیاتی و از جمله هزینه های شخصی است که پیامدهای مالیاتی ندارد.
مشاوره حسابداری مالیاتی برای یک کسب و کار
از منظر تجاری، اطلاعات بیشتری باید به عنوان بخشی از فرایند حسابداری مالیاتی مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد. درآمد شرکت یا صندوق های دریافتی باید ردیابی شوند. سطح اضافی پیچیدگی در رابطه با هر صندوق خروجی به منظور تعهدات خاص تجاری وجود دارد. این پیچیدگی می تواند شامل وجه اختصاص یافته به هزینه های مربوط به کسب و کار خاص و همچنین وجه اختصاص یافته به سهامداران باشد.
معمولا لازم نیست که یک کسب و کار برای انجام این وظایف به استخدام حسابدار مالیاتی بپردازد، اما به دلیل پیچیدگی سوابق مالیاتی، استخدام حسابدار مالیاتی در سازمان های بزرگ، نسبتا رایج است.
مشاوره حسابداری مالیاتی برای یک سازمان معاف از مالیات
حتی در مواردی که یک سازمان معاف از مالیات است، حسابداری مالی ضروری است؛ زیرا همه سازمان ها باید گزارش های سالانه را ارائه دهند. آنها باید اطلاعات مربوط به هر صندوق ورودی، مانند کمک های مالی و همچنین نحوه استفاده از وجوه را در طول فعالیت سازمان ارائه کنند. این روش کمک می کند تا اطمینان حاصل شود که سازمان به تمام قوانین و مقررات حاکم بر عملکرد مناسب یک نهاد معاف از مالیات متکی است.
مشاوره حسابدار مالیاتی برای افرادی که نیازمند کمک حرفه ای برای اداره امور مالی خود هستند ضروری است؛ بنابراین استخدام حسابدار مالی حرفه ای انتخاب خوبی است. حسابداران مالی، متخصصان مالی هستند که تمام قوانین و مقررات دولتی را درک می کنند. این متخصصان نه تنها می توانند راه های مناسبی برای صرفه جویی در مالیات ارائه دهند، بلکه می توانند مشتریان را در مورد مدیریت دارایی های خود به منظور کم کردن مجازات های مالیاتی، اطلاع رسانی به آنها در مورد تغییرات در قوانین مالیاتی و هم چنین به آنها در مورد هر گونه اختلاف قانونی یا ممیزی که بوجود می آید، کمک کنند.
برخی از وظایف مشاوره حسابدار مالیاتی
1. انجام کلیه امور مربوط به مالیات بر عملکرد و ارزش افزوده.
2. پیگیری کلیه امور مالیاتی از طریق اداره دارایی.
3. اعلام و تهیه گزارش درآمد های شرکت به صورت ماهانه.
4. اعلام و تهیه گزارش هزینه های شرکت به صورت ماهانه.
5. اعلام و تهیه گزارش بدهی های شرکت به صورت ماهانه.
6. اعلام و تهیه گزارش طلب های شرکت به صورت ماهانه.
7. اعلام چکهای سر رسیدار دریافتی و پرداختی به صورت ماهانه.
8. اعلام و گزارش چک های وصول نشده از سریال دسته چک ها.
9. تحریر دفاتر پلمپ شده قانونی.