درست است که گرفتن مالیات یک مسئله قانونی است و برای همه افراد مشخص و معین شده است اما با این حال همه دوست دارند که به یک نحوه مالیات آن ها کم شود.برای این که مالیات کم بشود و یا برداشته شود که به اصطلاح به آن معافیت مالیاتی می گویند باید دارای شرایط و موقعیت خاصی باشید.
در این مقاله قصد داریم تا معافیت مالیاتی را به صورت کامل مورد بررسی قرار دهیم. در این پست قصد داریم تا توضیحاتی در مورد قانون معافیت های مالیاتی، مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی و مالیت بر درآمد شرکت های خصوصی را توضیح دهیم.همانطور که مالیات جایگزینی برای درآمدهای نفتی دولت است؛ همه اشخاص حقیقی و حقوقی موظف به پرداخت آن هستند.اما در این میان دولت شروط معافیت مالیاتی برای رشد اشخاص کم درآمد یا آنان که در جامعه اثربخش بوده و به توسعه تولید ناخالص ملی و پیشرفت کشور کمک می‌کنند، در نظر گرفته است.
معافیت مالیاتی و انواع آن
این نکته را باید قبل از توضیح و معرفی هر چیزی بیان کنیم که قانون معافیت مالیات برای همه افراد و همه سازمان ها وجود ندارد چرا که همانطور که میدانید مالیات برای دولت به عنوان یک منبع در آمد شناخته میشود.پس چنین توقعی نداشته باشید که برای معافیت مالیات قوانین ساده و آسانی گذاشته باشند و تنها در شرایط و موقعیت های خاص میتوانید از پرداخت مالیات معاف شوید.
همانطور که میدانید، در هر کشوری حاکمان برای حمایت از صنایع نوپا، افراد آسیب دیده، مردم مناطق محروم، سیاست هایی مانند معافیت مالیاتی که همان خروج قانونی و موقت عدم پرداخت مالیات است.این معافیت نمی توان به صورت گسترده باشد زیرا درآمد دولت کاهش می‌یابد.
انواع معافیتهای مالیاتی را طیق قانون شرح دادیم:
ماده۱۳۲:
درآمد مشمول مالیات ابرازی ناشی از فعالیتهای تولیدی و معدنی در واحدهای تولیدی یا معدنی در بخش های تعاونی و خصوصی که از تاریخ شروع بهره برداری یا استخراج به میزان هشتاد درصد و به مدت چهار سال و در مناطق کمتر توسعه یافته به میزان صددرصد و به مدت ده سال از مالیات موضوع ماده ۱۰۵ این قانون معاف هستند.
تبصره۱:
باید در آغاز هر دوره مالیاتی توسط سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور و وزارتخانه‌های امور اقتصادی و دارایی و صنایع و معادن؛ فهرست مناطق محروم یا کمتر توسعه یافته، تهیه و به تصویب هیأت وزیران برسد.
تبصره۲:
معافیتهای این ماده شامل درآمدهای واحدهای تولیدی و معدنی مستقر در شعاع یکصد و بیست کیلومتری مرکزی تهران و پنجاه کیلومتری مرکزی اصفهان و سی کیلومتری مراکز استانها و شهرهای دارای بیش از سیصد هزار نفر جمعیت بر اساس آخرین سرشماری است.
تبصره۳:
کلیه تأسیسات گردشگری چه مؤسسات ایرانگردی و جهانگردی که پرونده بهره برداری از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دارند هر سال دارای ۵۰ درصد معافیت مالیاتی‌اند.صددرصد درآمد شرکتهای تعاونی روستایی، عشایر، کشاورزی، صیادان، کارگری، کارمندی، دانشجویان و دانش‌آموزان و اتحادیه‌های آنها از معافیت مالیاتی برخوردار است.
ماده ۱۳۴:
درآمد مدارس غیرانتفاعی اعم از ابتدایی، راهنمایی، متوسط، فنی و حرفه‌ای، دانشگاهها، و مراکز آموزش عالی غیرانتفاعی و درآمد مؤسسات نگهداری معمولین ذهنی و حرکتی که دارای پرونده فعالیت از مراکز ذیربط می باشد.همچنین درآمد مؤسسات ورزشی و باشگاه‌هایی که از سازمان تربیت بدنی دارای مجوند از معافیت مالیاتی برخوردارند.
ماده۱۳۶:
مؤسسات بیمه از وجوه پرداختی باب بیمه عمر از معافیت مالیاتی برخوردارند.
ماده ۱۳۷:
تمام هزینه‌هایی که بابت معالجه خود، همسر، اولاد، پدر، مادر، برادر، خواهر و افراد تحت تکلف که به مؤسسات درمانی و پزشک مقیم ایران پرداخت می کنند.اگر در ایران امکانات درمانی نبود باید با تأیید وزارت بهداشت و درمان پزشکی و گواهی مقامات رسمی دولت جمهوری اسلامی ایران در کشور معالج باشد.
هزینه های مربوط به مراقبت و توانبخشی معلولین و بیماران خاص قابل کسر از درآمد آنان یا افرادی که تحت تکلف آن هستند میباشد.شرکتهای تعاوتی و خصوصی از ۵۰ درصد سود خود که برای توسعه و نوسازی یا تکمیل واحدهای صنعتی و معدنی استفاده می کنند معاف‌اند.به شرط اینکه قبلاً مجوز مربوط به توسعه و یا تکمیل واحدهای صنعتی را گرفته باشد.اگر هر سال هزینه طرح‌های اجرایی بیش از سود شرکت باشد به مدت سه سال از معافیت مالیاتی برخوردار میشود.
- موقوفات
- نذورات
- هدایای نقدی و غیرنقدی آستان قدس رضوی
- حرم حضرت عبدالعظیم الحسنی (ع)
- حرم حضرت معصومه
- شاهچراغ
- مرقد امام خمینی(ره)
- مساجد
- حسینه‌ها
- تکایا
- و سایر نقاط متبرکه که مورد تأیید سازمان اوقاف و امور خیریه باشند و همچنین تمام هدایای نقدی و غیرنقدی که هلال احمر دریافت می کند؛ مشمول معافیت مالیاتی‌اند.
- ماده ۱۴۱:
درآمد صادرات محصولات کشاورزی و کالاهای صنعتی از صددرصد و صنایع تبدیلی و تکمیلی از پنجاه درصد معافیت مالیاتی برخوردارند.وزارتخانه‌های ذیربط باید فهرست این کالاها و محصولات را به تأیید و تصویب هیات وزیران برسانند.
- ماده ۱۴۲:
کارگاههای فرش دستبافت و صنایع دستی معافیت مالیاتی دارند.
- ماده ۱۴۳:
کارگزاران بازار بورس برای نقل و انتقال و حق تقدم سهام تنها به میزان نیم درصد از آنها مالیات گرفته میشود.
- جهیزیه و مهریه اعم از منقول و غیرمنقول
- بورسهای تحصیلی
- جوایز علمی
- درآمد مخترعین بابت اختراعشان به مدت ده سال از زمان تصویب این قانون مشمول معافیت مالیاتی‌اند.
ماده ۱۴۵:
قانونی برای درآمد هایی وجود دارد که افراد از کسب و کار خود سودی به دست آورده اند که در ادامه معرفی کرده ایم.
این سودها از معافیت مالیاتی برخوردارند:
۱- سود متعلق به سپرده‌های مربوط به کسور بازنشستگی و پس‌انداز کارمندان و کارگران نزد بانکهای ایرانی در حدود مقررات استخدامی مربوطه.
۲- سود متعلق به حسابهای پس‌انداز و سپرده‌های مختلف نزد بانکهای ایرانی و یا مؤسسات اعتباری غیربانکی مجاز.
۳- جوایز متعلق به اوراق قرضه دولتی و اسناد خزانه.
۴- سود پرداختی بانکهای ایرانی به بانکهای خارجی بابت اضافه برداشت و سپرده ثابت به شرط معامله متقابل.
۵- سود و جوایز متعلق به اوراق مشارکت.
ماده ۱۴۶:
معافیت های مدت دار به شرط رعایت مقررات مربوطه تا انقضاء تاریخ تعیین شده قابل قبولند.زائران اربعین که از تاریخ بیست و چهارم شهریور ماه سال ۱۳۹۸ تا دوازدهم آبان ماه سال ۱۳۹۸ از مرزهای زمینی به مقصد کشور عراق از کشور خارج می شوند از پرداخت عوارض خروج معافند.
اشخاص مشمول مالیات
از طرفی علاوه بر موارد فوق، افراد خاصی هستند که به دلیل شرایط و سمت شان مشمول مالیت نمیشوند و به عبارتی معافیت مالیات برخوردار خواهند بود.در ادامه افرادی که معافیت مالیات برای آن ها محسوب میشوند را معرفی می کنیم و هر کدام را به صورت جداگانه و تخصصی مورد بررسی قرار خواهیم داد.
- کلیه مالکان حقیقی و حقوقی اموال یا املاک واقع در مرزهای جمهوری اسلامی ایران
- هر شخص حقیقی ایرانی مقیم کشور که درآمدهایی در داخل یا خارج از کشور تحصیل می کند.
- هر شخص حقیقی ایرانی مقیم خارج، نسبت به درآمدهای که در ایران کسب میکند.
- هر شخص حقوقی ایرانی نسبت به درآمدهایی که در داخل یا خارج از کشور بدست می‌آورد.
- هر شخص غیرایرانی نسبت به درآمدهایی که در ایران تحصیل می کند.
تفاوت معافیت مالیاتی به نرخ صفر مالیاتی
اصطلاحات گوناگونی در حسابداری وجود دارد که شاید برای برخی از تازه دانش آموختگان حسابداری کمی سخت و دشوار باشدف به همین دلیل در این قسمت تفاوت معافیت مالیاتی به نرخ صفر مالیاتی را مورد بررسی قرار خواهیم داد.
قانون‌گذاران ایده نرخ صفر مالیاتی را برای حمایت تولید کنندگان و جلوگیری از ورشکستگی بخش خصوصی و ایجاد فرصت شغلی اعمال می کند که در این طرح برای مدت مشخصی تولید کنندگان و سرمایه گذاران از معافیت مالیاتی برخوردار می شوند.
نرخ صفر مالیاتی از تاریخ شروع به کار به مدت ۵ سال برای:
- تولیدی‌های غیردولتی
- سازمانهای خدماتی مانند بیمارستانها
- هتلها
- مراکز گردشگری
- مدارس
- دانشگاههای غیردولتی
- مهدکودک‌ها
- مؤسسات نگهداری معلولین
- باشگاه
- مؤسسات ورزشی
اعمال می شود و بعد از آن باید مالیات پرداخت کنند.مناطق کمتر توسعه یافته شده در صورتی که تولیدی یا بنگاه‌های اقتصادی دایر می شود می توانند از این طرح بهره‌مند شوند.البته تمام شرکتهایی که مشمول این قانون‌اند باید در موعد مقرر اظهارنامه مالیاتی خود را ارائه دهند.نرخ صفر مالیاتی در واقع خود نوعی معافیت مالیاتی محسوب می شود که برای مؤسسات و شرکتهای غیردولتی است.
در واقع آنان موظفند که حتی اگر فعالیت اقتصادی نداشته باشند اظهارنامه مالیاتی را به صورت سفید به سازمان امور مالیاتی تحویل دهند.البته توجه داشته باشید که، این طرح دائمی نمی‌باشد در حالی که معافیت مالیاتی برای برخی تولید کنندگان دائمی است.
باید این نکته را در نظر داشته باشیم که بین معافیت از جرایم مالیاتی با بخشودگی جرایم مالیاتی تفاوت عمده وجود دارد.معافیت شرطی است از طرف قانون گذار که با تحقق شرایطی ادا می شود.اما بخشودگی جرم، از طرف مجری قانون به صورت اختیاری اعمال میشود.
هرگونه نرخ صفر و معافیتهای مالیاتی برای درآمدهای حاصل از صادرات کالا و خدمات از جمله کالاهای غیرنفتی، محصولات بخش کشاورزی و مواد خام و همچنین استرداد مالیات و عوارض موضوع ماده۱۳ قانون مالیات بر ارزش افزده، در مواردی که ارز حاصل از صادرات مقررات اعلامی بانک مرکزی به چرخه اقتصادی کشور برگردانده نشود، برای عملکرد سالهای ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸ قابل اعمال نخواهد بود.
مدت زمان استرداد مایات و عوارض ارزش افزوده موضوع ماده ۳۴ قانون رفع موانع تولید رقابت پذیر و ارتقای نظام مالی کشور از طرف سازمان امور مالیاتی کشور یک ماه از تاریخ ورود ارز به چرخه اقتصادی کشور مطابق مقررات یاد شده میباشد.وزارت نیرو علاوه بر نرخ آب های شهری مبلغ دویست ریال به عنوان مالیات از مشترکان دریافت و به حساب خزانه داری کل کشور واریز کند.بیست درصد وجوه دریافتی برای آبرسانی شرب عشایر و هشتاد درصد برای آبرسانی شرب روستایی هزینه می شود وجوه فوق مشمول مالیات به نرخ صفر است.
قوانین معافیتهای مالیاتی
همانطور که در قسمت های فوق ذکر شد، برای اینکه از مالیت ها معاف شوید باید قوانین خاصی را رعایت کنید و به منظور توضیح و بررسی کامل و دقیق معافیت از مالیات قوانین زیر را مورد مطالعه قرار دهید.در اینجا قوانین حاکم بر انواع معافیتهای مالیاتی، اعم از مالیات بر حقوق، مالیات بر درآمد اجاره املاک، مالیات اشخاص حقوقی می‌پردازیم هر کدام به شرح زیر است:
مالیات بر حقوق
در بخشنامه‌ای که برای مالیات بر حقوق تنظیم شده نرخ مالیات بر درآمد حقوق را برای سال ۱۳۹۸ به شرح زیر تعیین کرده‌اند:
- سقف مالیات را برای سال ۱۳۹۸ به مبلغ ۳۳ میلیون تومان تعیین شده است.
- نرخ مالیات بر درآمد کل کارکنان دولتی و غیردولتی به ترتیب برای مالیات ۱۰ درصد، یک و نیم برابر؛ برای ۱۵درصد مالیات یک و نیم برابر تا دو و نیم برابر؛ مالیات ۲۰ درصد دو نیم برابر تا چهار برابر؛ مالیات ۲۵ درصد چهار تا شش برابر؛ مالیات ۳۵ درصد شش برابر معافیت مالیاتی تعیین شده است.
- حقوق اعضای هیات علمی دانشگاهها و مؤسسات آموزشی عالی از بازنشسته و شاغلین مشمول مالیات با نرخ ۱۰ درصد و با اعمال معافیت های قانونی مالیات اند.
مالیات بر درآمد اجاره املاک
تمام اشخاص حقیقی و حقوقی با فروش املاک و مستغلات خود در داخل کشور با کسر معافیت های مالیاتی مشمول مالیات بر درآمد املاک میشوند.
برای مالیات های درآمد اجاره املاک بهتر است به نکات زیر توجه کنیم:
- مالیات بر اجاره همان ارزش ریالی کل مال، اعم از نقدی یا غیر نقدی پس از کسر ۲۵ درصد بابت هزینه استهلاک و تعهدات موجر به مستاجر.
- موارد رهنی و اجاره دست اول املاک مشمول مالیات مستقیم‌اند.
- اگر هزینه‌ای که وظیفه مالک بوده را مستاجر انجام دهد در پایان سال می تواند آن را به عنوان مال الاجاره غیر نقدی به حساب بیاورد.
- مؤسسات و وزارتخانه‌های دولتی که از دولت بودجه دریافت می‌کنند باید مالیات محلی را که اجاره کرده‌اند بپردازند.
- مالکین مجتمع‌های مسکونی بیش از سه واحد استیجاری از صد درصد معافیت مالیاتی برخوردارند.
- اگر درآمد اجاره ملک شما کمتر از درآمد تعیین شده اداره مالیات باشد؛ می توان به مراجع حل اختلاف اعتراض کرد.
- افرادی که درآمدی جز اجاره ملک خود ندارند مشمول معافیت مالیاتی قرار میگیرند.
مالیات اشخاص حقوقی
طبق ماده ۱۰۵ قانون مالیات مستقیم به مجمع درآمدهای شرکتها و فعالیت انتفاعی که از منابع مختلف در ایران و خارج بدست آمده باشند درآمد اشخاص حقوقی گفته میشود که مالیات بر آنان تعلق میگیرد.
- وجوه و هزینه هایی که توسط اشخاص حقیقی و حقوقی به منظور احداث
- تکمیل
- تجهیز فضاها
- حفاظت
- مرمت و نگهداری از بناهای تاریخی
- فرهنگی
- مساجد
- حوزه‌های علمیه پرداخت می شود
- با تأیید سازمان میراث فرهنگی
- صنایع دستی و گردشگری
- سازمان اوقاف
- امور خیریه
- شورای عالی حوزه های علمیه
به عنوان هزینه های قابل قبول مالیاتی تلقی می شود.
معافیت مالیات بر درآمد مشاغل در سال۹۸
- سقف مالیات بر درآمد مشاغل برای سال ۹۸ به مبلغ ۲۱۶ میلیون ریال تعیین شده و در واقع مشمول معافیت مالیاتی ۱۸ میلیون ریال در ماه می باشند.
- کلیه صاحبان حرفه و مشاغل پزشکی، پیراپزشکی، داروسازی و دامپزشکی که مجوز فعالیت آنها توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، سازمان نظام پزشکی ایران و یا سازمان دامپزشکی ایران صادر میشود، مکلفند در چهارچوب آیین نامه تبصره(۲) ماده (۱۶۹) قانون مالیات های مستقیم مصوب ۰۳/۱۲/۱۳۶۶و اصلاحات و الحاقات بعدی آن از ابتدای سال ۱۳۹۸ از پایانه فروشگاهی استفاده کنند.
- کلیه مراکز درمانی اعم از دولتی، خصوصی، وابسته به نهادهای عمومی غیردولتی، نیروهای مسلح، خیریه‌ها و شرکتهای دولتی مکلفند ده درصد از حق الزحمه یا حق العمل پزشکی پزشکان را که به موجب دریافت وجه صورت حسابهای ارسالی به بیمه‌ها و یا نقداً از طرف بیمار پرداخت می شود به عنوان علی‌الحساب مالیات کسر کنند و به حساب سازمان امور مالیاتی کشور واریز کنند. مالیات علی‌الحساب این بند شامل کلیه پرداخت هایی که به عنوان درآمد حقوق کارانه مطابق بند الف تبصره پرداخت و مالیات آن کسر میشود، نخواهد بود.
شرایط جدید معافیت از مالیات
با توجه به حکم تبصره یک ماده ۱۴۹ قانون مالیات های مستقیم و آیین نامه اجرایی آن شرایط جدید به شرح زیر است:
- اگر پایان سال مالی شرکت با پایان سال شمسی تطابق نداشته باشد در این صورت مشمول ماده ۱۴۱میشود اگر از این شمول این لایحه خارج شود مشمول برخورداری از نرخ صفر مالیات میشود.
- هرگاه مبلغ مازاد تجدید ارزیابی دارایی ها بیش از مبلغ افزایش سرمایه مورد نیاز شرکت جهت خروج از ماده ۱۴۱ لایحه قانون اصلاح قسمتی از قانون تجارت باشد، مازاد مذکور مشمول مالیات به نرخ موضوع بند (ز) تبصره ۱۰ ماده ۱۴۱ خواهد بود.
- شناسایی و ثبت مازاد تجدید ارزیابی دارایی ها در دفاتر شرکت و نیز حداکثر زمان برای انجام کاری تشریفات قانونی جهت انتقال مازاد تجدید ارزیابی داراییها به حساب سرمایه و ثبت افزایش سرمایه نزد اداره ثبت شرکتها جهت منتفع شدن شرکتهای مشمول ماده ۱۴۱ از شمول مالیات با نرخ صفر تا پایان دوره مالی خواهد بود.
