دارایی نامشهود

دارایی‌ نامشهود در واقع به آن دسته از دارایی‌هایی اطلاق می شود که پس از محاسبه دارایی های نقدی و مشهود یک تجارت برجای می مانند. این دارایی‌ها در ارتباط مستقیم با درآمد و انتظاراتی که از میزان درآمد زایی یک تجارت می‌رود هستند.

به عبارت دیگر دارایی‌های نامشهود معمولاً دارایی های غیر قابل لمس در یک تجارت هستند که ماهیت فیزیکی نداشته و در طول زمان مورد استفاده قرار می گیرند. این نوع دارایی به نوعی دارایی ایده پردازانه تلقی می شود چرا که برخاسته از تفکر و یا ایده‌ای اقتصادی است و از آنجایی که هیچ پیش بینی قطعی درباره آینده این ایده ها وجود ندارد تعیین میزان ارزش اینگونه دارایی‌ها کاری بس دشوار خواهد بود.

انواع دارایی نامشهود

با توجه به نوع تجارت، دارایی‌های نامشهود می توانند انواع متفاوتی داشته باشند ممکن است دارایی نامشهود در یک تجارت نام یک دامنه اینترنتی باشد ویا رویداد هایی که عملکرد تجارت را به تصویر کشیده اند خود نوعی از دارایی های نامشهود در تجارت به شمار می آیند.

همچنین موافقت با صدور یک مجوز خود دارایی نامشهود دیگری است. نرم‌افزارهای رایانه ای تجارت و یا قراردادهای ارائه خدمات، سرمایه های مشترک یا حتی سوابق پزشکی، مجوزهای فعلی در تجارت و رمز و راز هایی که به موفقیت تجارت می انجامد همه و همه از نمونه های ارزشمند دارایی های نامشهود به حساب می آیند. در ادامه به بررسی برخی از انواع این دارایی ها می پردازیم.

ارزش یک برند معتبر خود نوعی دارایی نامشهود است

ارزش و اعتباری که یک برند در یک تجارت به خود اختصاص می دهد ماهیت فیزیکی ندارد اما از آنجایی که نقش بسیار بزرگی در بخش تبلیغات تجارت ایفا می کند و به تجارت این امکان را می دهد که در سطوح وسیع تری شناخته شود و مشتریان بالقوه بسیاری به تجارت جذب شوند از این رو برندی که در اذهان عمومی ماندگار شده است خود نوعی دارایی نامشهود است.

در ارزیابی دارایی های نامشهود یک برند تجاری معتبر ارزش بالایی را به خود اختصاص می دهد. برای توضیح این ارزش باید گفت، زمانی که ارتباط سازنده ای میان یک برند وشرکت هایی که خدمات و یا محصولات مرتبط با آن برند را ارائه می دهند ایجاد شده باشد مشتریان آمادگی پرداخت هزینه ی بیشتر را برای برندی که کاملاً شناخته شده است خواهند داشت.

از طرف دیگر باید گفت در مواردی هم مشتریان حاضر نمی شوند برای محصولی که تحت نام تجاری خاصی تولید شده است هزینه بیشتری بپردازند. برای مثال تولید کنندگان کالاهایی چون شیر، تخم مرغ با تأثیرات منفی ارزش برند مواجه می شوند چرا که عموماً مشتریان به نام برند تولیدکنندگان اینگونه محصولات توجهی نمی کنند و ملاک خرید اینگونه  محصولات تازگی و تاریخ مصرف آنهاست و نه برند تولید کننده، از این رو برخورداری از محصولی که توسط یک برند مطرح تولید شده باشد در چنین مواردی دارایی نامشهود به شمار نخواهد آمد.

سرقفلی

سرقفلی بخشی از دارایی تجارت است که در نتیجه خریدن یک تجارت و یا جذب سرمایه آنها عاید تجارت می شود . سرقفلی همان تفاوت مابین دارایی مشهود خریداری شده و بهایی است که پرداخت شده است. برای مثال برای بهره برداری از یک تجارت که نام تجاری شناخته شده و یا حق کپی رایت محصول یا خدماتی را در اختیار دارد مبلغی پرداخت می شود.

در علم حسابداری به این مبلغ که در قبال دارایی مشهود پرداخت نشده است سرقفلی گفته می شود. سرقفل با سایر دارایی های نامشهود یک تفاوت اساسی دارد و آن این است که سرقفلی هرگز مستهلک نمی شود. سرقفلی تفاوت قیمت پرداخت شده برای ارزش دارایی های مشهود یک تجارت و قیمت پرداخت شده ی واقعی است. برای مثال اگر شرکت الف در ازای 10 میلیارد تومان شرکت ب را بدست آورد و ارزش اصلی دارایی های خالص شرکت ب 7 میلیارد تومان باشد تفاوت قیمت پرداخت شده شرکت الف و ارزش خالص دارایی های شرکت ب ارزش سرقفلی را نشان می دهد که 3 میلیارد تومان خواهد بود.

حقوق انحصاری

حق انحصاری سازی مالکیت استفاده و فروش از خدمات و محصول خاصی است که از طرف مراجع دولتی به تولید کننده آن محصول و یا ارائه دهنده خدمات اهدا می شود. قانون حقوق انحصاری برای حفظ حقوق تولید کننده به وجود آمده است و تا زمان مشخصی هم اعتبار خواهد داشت. حقوق انحصاری به صاحبان تجارت ها امکان بهینه سازی تولیدات و نوآوری ها را می دهد و در مواردی مانند تولیدات دارویی اگر حقوق انحصاری وجود نداشته باشد هر شرکتی می تواند از نتایج تحقیقاتی یک داروساز استفاده کند دست به تولید آن دارو بزند.

با توجه به تمام آنچه از حقوق انحصاری می دانیم،  پر واضح است که برخورداری از حقوق انحصاری در ارائه یک نوع کالا یا خدمات و یا حق استفاده از یک نوع تکنولوژی خاص تا چه اندازه ارزشمند است. حقوق انحصاری هم از دارایی های نامشهود در یک تجارت به شمار می آید. تجارت با اجازه ای که برای استفاده از تکنولوژی، محصول ، شیوه ارائه خدمات منحصر به فرد خود بازارهای سود آوری را از این دارایی نامشهود برای خود به وجود می آورند.

علائم تجاری

علامت تجاری که می تواند نام و یا عبارتی در خصوص تجارت و یا نمادی باشد که به شناسایی آن تجارت کمک می کند و به واسطه آن در میادین تجاری شناخته می شود. علامت تجاری برچسبی است که مبدا هرگونه محصول و یا خدماتی را به وضوح مشخص می کند و از این رو مالک این محصولات قابل شناسایی خواهد بود.

علایم تجارت شاید نام تجاری شرکت باشند و یا یک لوگوی طراحی شده در هر صورت چیزی که این فاکتور را ارزشمند می سازد ارزش ریالی آنها نیت بلکه اعتبار و هویتی است که به یک تجارت می بخشند. علائم تجاری کارت شناسایی تجارت ها برای مخاطبان هستند و لازم است که در ارزیابی دارایی های نامشهود از ارزش این عامل غافل نشوید.

حق امتیاز

نوعی مجوز بهره بهره برداری به شمار می آید . تجارتی که حق امتیاز بهره برداری از دانش انحصاری یک تجارت را به صاحبان تجارت می دهد و با برخورداری از این حق امتیاز علامت تجاری هم برای محصول مورد نظر در نظر گرفته می شود.

زمانی که یک تجارت تصمیم بگیرد تا سهم خود را در بازار افزایش دهد و یا با کمترین هزینه ممکن به منطقه پوشش‌دهی خود وسعت ببخشد به دنبال دریافت حق امتیاز و انتخاب یک نام تجاری خواهد رفت. شرکت مادر در این حالت حق استفاده از نام تجاری و یا امتیاز تولید یک محصول خود را در قبال دریافت مبلغی به تجارت دیگری واگذار می کند. از این رو حق امتیاز ارائه خدمات و یا محصولات متفاوت خود نوعی دارایی نامشهود به شمار می آید.

حق کپی رایت

حق کپی رایت اجازه قانونی است که مالک یک ایده اهدا می شود. همانطور که از نام آن مشخص است کپی رایت به حق کپی برداری اشاره می کند بنابراین قانون تنها شخصی که ایده را خلق کرده است و تمام کسانی که از طرف او اجازه اجازه رسمی دارند حق استفاده از آن ایده را خواهند داشت. ابداعات دست اولی چون ترانه های آهنگ ها اشعار، کتب و نرم افزارهای کامپیوتری از نمونه ایده هایی هستند که به حق کپی رایت نیاز خواهند داشت. حقوق کپی رایتی که در یک تجارت وجود دارد نیز از جمله دارایی های نامشهود به شمار می آیند چرا که این حق قابل واگذاری است . می توان از طریق واگذاری آن درآمد زایی کرد.

نیروی کار مبتکر

بله نیروی کار کارآزموده هم خود نوعی دارائی نامشهود به شمار می آید. چنین افرادی به پیشرفت تجارت در آینده کمک بسیاری می کنند و با ایده هایی که مطرح می کنند مقدمات سودآوری بیشتر را برای شرکت به وجود می آورند. این افراد به سادگی از سیستم اجرایی در شرکت انتقاد می کنند و با چنین سازو کاری است که به بهینه سازی تجارت کمک خواهند کرد و بایستی این افراد را در دارایی نامشهود تجارت در نظر گرفت.

تجارت هایی با دارایی نامشهود بالا

تجارت‌های بسیاری در سراسر دنیا وجود دارند که در کسب و کار خود از دارایی نامشهود قابل توجهی برخوردار هستند در ادامه برای آشنایی بیشتر شما با مفهوم دارایی نامشهود به برخی از این قبیل شرکت ها اشاره خواهیم کرد:

شرکت های فعال در زمینه تکنولوژی

در شرکت هایی که در زمینه تکنولوژی فعالیت دارند داراییهای نامشهود بسیاری را می توان در حسابرسی در نظر گرفت. حقوق کپی رایت استفاده و یا فروش یک ایده به روز و یا حق انحصاری استفاده از یک تکنولوژی خاص در شرکت و یا کارکنانی که صاحب تفکراتی انتقادی و سازنده هستند و همینطور تحقیقات و پژوهش هایی که در شرکت به انجام رسیده و نتایج این آزمون و خطاها همه و همه از جمله دارایی های نامشهود یک شرکت تکنولوژیک به حساب می آیند.

شرکت های فعال در زمینه سرگرمی و رسانه

از جمله دارایی‌های نامشهود در این قبیل شرکت‌ها می توان به حق چاپ محتوای مخصوص به خود و در کنار آن کارکنان با استعدادی در کار خود بهره مند هستند که حضورشان برای ادامه بقای تجارت حیاتی است.

شرکت های فعال در زمینه کالاهای مصرفی و خدماتی

در این شرکت ها دارایی های مشهود می توانند فرمولاسیون تولید یک کالای خاص باشند و یا نام تجاری تولید کننده محصولات خود نوعی از دارایی نامشهود است. برای مثال ارزش نام تجاری کوکاکولا قابل تخمین نیست و تمام اعتبار و ارزش این شرکت را بر دوش می کشد.

صنعت درمان و حفظ سلامت

دارایی های نامشهود این قبیل شرکت ها بسیار چشمگیر است از نام تجاری برند ها گرفته تا داروسازان و پزشکان حاذقی که با نام خود اعتباری بی اندازه به این صنایع می بخشند. در کنار این موارد باید به تحقیقات و پژوهش های انجام شده در این مراکز هم اشاره کرد. نتایج هر کدام از این تحقیقات و ابداع روش های درمانی نو اعتبار و ارزش زیادی برای صاحبان این صنایع در بر دارد.

صنایع اتومبیل سازی

این صنایع هم ز دارایی های غیر فیزیکی زیادی برخوردار هستند. حق انحصاری استفاده از یک طرح در یک خودرو و یا تجهیز اتومبیل به سیستم نوینی که در میان رقبا متمایز باشد ارزش های غیر قابل قیمت گذاری را برای صاحبان صنایع خودروسازی به همراه خواهد داشت. در کنار تکنولوژی های به کار رفته در ساخت خودروهای یک صنعت خودرو سازی نام برند این صنعت هم می تواند تا حد بسیار زیادی به ارزش این صنایع بیافزاید برای مثال کافی است تا به ارزش ریالی نام "بی ام و" و یا "فورد " فکر کنید. غالبا نمی توان اعداد و ارقامی را برای میزان اعتبار این برندها پیشنهاد داد.

حرف آخر در مورد دارایی نامشهود

دارایی های نامشهود دارایی های بلند مدتی هستند که ماهیتی فیزیکی ندارند اما اگر هوشمندانه به قضیه نگاه کنیم این دارایی ها از ارزشی به مراتب بیشتر از دارایی های مشهود برخوردار هستند و به همین دلیل است که در محاسبات مالی تجارت ها در کنار دارایی های مشهود دارایی هایی که حضور فیزیکی ندارند هم در نظر گرفته می شوند اگرچه در این محاسبات تمامی هزینه هایی که در مسیر تحقق این ایده ها و ثبت نوآوری ها صرف شده است نیز منظور می گردد.

درست است که دارایی های نامشهود ماهیت فیزیکی ندارند و قابل لمس نیستند اما همچون سرمایه گذاری های بلند مدتی هستند که سودهای کلانی را در آینده نصیب تجارت ها می کنند. ایده هایی که فکر شده در یک تجارت پیاده می شوند و در نتیجه امتیاز ها ی منحصر به فردی برای تجارت به همراه خواهند آورد که ارزش آنها به درستی قابل اندازه گیری نیست. صاحبان تجارت های بزرگ بیش از آنکه به دنبال جذب سرمایه های ریالی کلان باشند به  دنبال یافتن ایده هایی نو که در آینده برای تجارت سودآوری خواهد داشت هستند .

چنین ایده هایی ارزش ها و اساس یک تجارت را شکل می دهند و اعتبار شرکت را رقم می زنند. معتبر ترین و گرانقیمت ترین تجارت های جهان نه به دلیل ارزش دارایی های خالص خود بلکه به دلیل امتیاز های ویژه تای که به واسطه نوآوری های خلاقانه در تجارت خود به آن رسیده اند به این میزان از شهرت و نام آوری دست پیدا کرده اند.