بسیاری از شرکت ها و سازمان های مشغول به کار در ایران، ممکن است که در مورد مسائل مربوط به مالیات با اداره امور مالیاتی با مشکل مواجه شوند که رفع چنین مشکلاتی به دادرسی مالیاتی نیاز دارد. در واقع قوانین مربوط به مالیات و سروکار با آنها می تواند دردسر بزرگی برای صاحبان مشاغل مختلف باشد.
تهیه اظهارنامه های مالیاتی و پرداخت مالیات، فرایندهایی هستند که برای هر شرکت و سازمان از اهمیت بالایی برخوردار است. علت این امر نیز پرداخت جریمه های سنگین در ازای عدم پرداخت مالیات در موعد مقرر است. تهیه اظهارنامه مالیاتی برای هر شرکت و کسب و کاری، بسیار مهم است و یکی از دغدغه های اصلی مشاغل به حساب می آید.
دادرسی های مالیاتی خود به تنهایی از پروسه های مختلفی تشکیل شده که آشنایی با آنها می تواند در شناسایی این روند بسیار کمک کننده باشد. به همین جهت در مقاله پیش رو قصد داریم تا با ارائه تعریفی از دادرسی مالیاتی و بیان اهمیت آن به شما در آشنایی با این موضوع مهم کمک کرده و مراحل مربوط به آن را مورد بررسی قرار دهیم.
ارائه تعریفی در رابطه با دادرسی مالیاتی
پشتیبانی مالیاتی اصطلاحی است که به فرایند رفع مشکلات موجود میان صاحبان مشاغل و اداره مالیاتی می پردازد. همانطور که پیش تر مطرح شد، صاحبان مشاغل و کسب و کارهای مختلف موظفند تا هر ساله در زمان مشخصی اظهارنامه های مالیاتی خود را تهیه کرده و به سازمان مالیاتی کشور بفرستند.
اظهارنامه های مالیات خود بر اساس قوانین مشخصی تهیه و تنظیم می شوند، حال چنانچه کسب و کار مورد نظر، کلیه قوانین مربوط به اظهارنامه مالیاتی را رعایت کرده باشد، اظهارنامه مالیاتی او مورد پذیرش سازمان امور مالیاتی قرار گرفته و شرکت موظف به پرداخت مبلغ مشخص شده در اظهارنامه مالیاتی می شود.
حال چنانچه اظهارنامه مالیاتی به خوبی و طبق قوانین موجود تدوین و جمع آوری نشده باشد، در این حالت اظهارنامه مالیاتی کسب و کار مورد نظر مورد تایید سازمان امور مالیاتی کشور قرار نگرفته و در نتیجه لازم است که مجدداً مورد بررسی قرار گیرد.
بنابراین سازمان امور مالیاتی کشور، مبلغی فراتر از مبلغ درج شده در اظهارنامه مالیاتی را به عنوان مالیات کسب و کار، در نظر گرفته و کسب و کار نیز مجبور به پرداخت این مبلغ است. در چنین وضعیتی در صورتی که کسب و کار مورد نظر، مبلغ تعیین شده از سوی سازمان امور مالیاتی کشور را نپذیرد، مجبور است که طی فرآیند به خصوصی اقدام به دادرسی مالیاتی کند.
البته دادرسی مالیاتی تنها به اختلاف نظر در مورد میزان مبلغ مالیات ختم نمی شود و ممکن است که اختلاف پیش آمده در مورد نحوه پرداخت مالیات نیز باشد. حال پروسه مربوط به پشتیبانی مالیاتی شامل چندین مرحله مختلف می شود که در ادامه به بررسی آنها خواهیم پرداخت.
مالیات در ایران شامل چه مواردی می شود؟
به طور کلی چهار نوع مالیات در ایران وجود دارد که باید توسط اشخاص مختلفی پرداخت شود. انواع مالیاتی که در ایران وجود دارند، عبارتند از:
مالیات بر درآمد سالانه
مالیات بر درآمد سالانه مهم ترین ترین مالیاتی است که در عمل با آن مواجه می شوید. به طور کلی شرکت ها و صاحبان کسب و کارها موظفند که در پایان سال، درآمد کلی شرکت را به دست آورده و آن را از هزینه کم کنند و در نتیجه سود را به دست آورند.
در نهایت این افراد وظیفه دارند که بخشی از سود حاصل شده به را تحت عنوان مالیات پرداخت کنند. مالیات بر درآمد در ایران دارای نرخ ۲۵ درصد از سود است و شرکت ها تنها ۴ ماه پس از پایان سال مالی خود فرصت دارند تا گزارش های مالیاتی خود را تهیه کرده و مبالغ مربوط به مالیات را پرداخت کنند تا در نهایت به دادرسی مالیاتی نیازی نداشته باشند.
مالیات حقوق و دستمزد
مالیات حقوق و دستمزد، همان مالیاتی است که توسط کارمندان پرداخته می شود. این نوع مالیات به دلیل اینکه به طور مستقیم از چک کارمند کسر می شود، هیچ فشار مالی بر شرکت وارد نمی کند و نرخ ان ۱۰ درصد است. اما سوالی که پیش میاید این است که چرا این مالیات حائز اهمیت است؟
از آنجا که قوانین مربوط به مالیات، صاحبان مشاغل را موظف به کسر این مالیات از حقوق افراد می کند، مسئولیت آن برعهده صاحبان مشاغل قرار دارد و در صورت عدم پرداخت، مالیات برای صاحبان مشاغل در نظر گرفته می شود، نه کارمندان.
مالیات بر ارزش افزوده
مالیات بر ارزش افزوده، مالیات فروش است که دولت ایران آن را در طی یک دهه گذشته عملی و اجرا کرده است. مالیات بر ارزش افزوده توسط مصرف کننده نهایی پرداخت می شود. هر تراکنش در ایران مشمول مالیات بر ارزش افزوده است. فروشنده مبلغ مالیات را به قیمت کلی خرید اضافه کرده و آن را به سازمان های مربوط به مالیات بر ارزش افزوده پرداخت می کند.
دولت ایران نرخ مربوط به مالیات بر ارزش افزوده در طی سال های اخیر افزایش داده و به نرخ ۹ درصد رسانده است. با این حال قانون برخی از صنایع در ایران، از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده، معاف می کند. حمل و نقل و مراقبت های بهداشتی از جمله بخش هایی هستند که از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده معاف اند.
پرداخت مالیات بر ارزش افزوده به صورت دوره های سه ماهه است که در خرید ها پرداخت شده و در هنگام فروش محصول از مشتری دریافت می شود.
چرخه مراحل مربوط به دادرسی مالیاتی چگونه است؟
همانطور که مطرح شد، دادرسی های مربوط به مالیات، شامل مراحل مختلفی می شود که امکان این وجود دارد که اختلاف به وجود آمده در هر یک از مراحل برطرف شده یا در صورتی که اختلاف برطرف نشود، ممکن است که مراحل مربوط به دادرسی تا مرحله آخر ادامه داشته باشد.
به طور کلی پروسه ای که منجر به حل شکایات و اختلافات بین مشاغل و سازمان امور مالیاتی کشور می شود، چرخه دادرسی مربوط به مالیات نام دارد. به طور معمول این چرخه شامل ۵ مرحله مختلف می شود که در هر یک از این مراحل، فرآیندها و اقداماتی قانونی از سوی طرفین صورت می گیرد که در نهایت منجر به حل اختلاف نظر می شود.
در ادامه هر یک از مراحل مربوط به دادرسی را بیان کرده و اتفاقاتی که در هر مرحله رخ می دهد را مورد بررسی قرار خواهیم داد.
مراحل مربوط به دادرسی مالیاتی
آشنایی با مراحل چرخه دادرسی به افراد کمک می کند تا در صورت بروز هرگونه مشکل با سازمان امور مالیاتی، با چگونگی روند اداری آشنا شده و در نتیجه در بازه زمانی کوتاه به نتیجه مورد نظر برسند. ۵ مرحله مربوط به چرخه دادرسی به شرح زیر است.
مرحله نخست دادرسی مالیاتی
نخستین مرحله از چرخه دادرسی ارائه شکایت به سازمان امور مالیاتی کشور است. در این مرحله، شکایت و اختلاف نظر پیش آمده از سوی صاحبان مشاغل یا شخص حقوقی، به مرجع سازمان امور مالیاتی مطرح شده و در صورت لزوم به مدیر این سازمان ارائه می شود.
بنابراین سازمان امور مالیاتی نخستین مرجعی است که در چرخه دادرسی مالیاتی باید به آن مراجعه کرد. طبق آنچه در قانون بیان شده، صاحبان مشاغل و اشخاص حقوقی، از هنگام صدور حکم مالیات به مدت ۳۰ روز مهلت دارند تا شکایت با اختلاف نظر خود را به این مرجع اعلام کنند.
از طرفی سازمان امور مالیاتی کشور نیز به اندازه همین بازه زمانی مهلت دارد تا به شکایات در زمینه مالیات رسیدگی کنند. به طور معمول شکایات و دادرسی های مربوط به مالیات شرکت های کوچک و اختلافات مالیاتی در همین مرحله برطرف شده و دیگر نیازی به پیگیری شکایت در مراحل بعدی نیست.
در صورتی که اختلاف نظر بین اشخاص حقوقی و سازمان امور مالیاتی در این مرحله برطرف شود، نکات مربوط به این اختلاف نظر، در پرونده های مربوط به تشخیص مالیات نوشته شده و در نهایت این نکات به امضای رئیس سازمان اداره امور مالیاتی می رسد.
اما در صورتی که شکایت و اختلاف نظر میان این دو بخش برطرف نشود، نکات مربوط به اختلاف نظر در پرونده تشخیص مالیاتی به ثبت رسیده و پرونده به مراحل بعدی چرخه دادرسی انتقال پیدا می کند. در واقع در این حالت اشخاص حقوقی و سازمان امور مالیاتی در مورد اختلاف پیش آمده به توافق نمی رسند.
مرحله دوم دادرسی مالیاتی
پس از اینکه اشخاص حقوقی با سازمان امور مالیاتی کشور نتوانستند به توافق دست پیدا کنند، دادرسی در مرحله بعدی یعنی انتقال شکایت به هیات مربوط به اختلافات مالیاتی ادامه پیدا می کند.
در واقع انتقال شکایت به درخواست فرد مودی صورت می گیرد و پرونده دادرسی به هیات دادرسی منتقل می شود. هیات حل اختلافات از سه شخص حقوقی شامل نماینده ای از طرف مودی، نماینده سازمان امور مالیاتی کشور و قاضی تشکیل شده است.
در مرحله دوم شکایت انتقال یافته به این بخش، توسط هیات مورد ارزیابی قرار گرفته و در نهایت رای صادر می شود. در صورتی که هر دو طرف از رای صادر شده راضی باشند، اختلاف به وجود آمده حل و دیگر پروسه مربوط به فرایند دادرسی ادامه نخواهد داشت.
اما در صورتی که هر یک از طرفین یعنی مودی یا نماینده سازمان امور مالیاتی از رای صادر شده راضی نباشند، لازم است که پرونده دادرسی به مرحله بعدی یعنی شورای عالی دادرسی انتقال پیدا کند. مدت زمان لازم برای اعتراض به رای صادر شده برای طرفین یک ماه پس از صدور رای است.
بسیاری از پرونده های مربوط به دادرسی مالیاتی در این مرحله برطرف شده و طرفین به رای صادر شده اکتفا می کنند.
مرحله سوم دادرسی مالیاتی
در صورتی که فرد مودی یا نماینده مربوط به سازمان امور مالیاتی در مورد رای صادر شده شکایتی داشته باشند، شکایت خود را باید ظرف مدت ۳۰ روز به شورای عالی حل اختلافات مالیاتی ارجاع دهند. در این مرحله پرونده مربوط به امور مالیاتی مورد بررسی و ارزیابی قرار می گیرد.
در مرحله سوم رای صادر شده از سوی هیات حل اختلافات مالیاتی مورد بررسی قرار گرفته و در صورت عدم مغایرت با قوانین موجود تایید خواهد شد اما در صورتی که رای صادر شده بر خلاف قوانین باشد با تبصره های موجود در نظر گرفته نشده باشند، رای نقض می شود.
بنابراین در این مرحله دو راه پیش رو است:
در صورتی که رای صادر شده از طرف هیات حل اختلاف توسط شورای عالی رد شود، پرونده مربوط به شکایت، مجدداً به سازمان امور مالیاتی کشور ارجاع داده شده و مورد بررسی قرار می گیرد.
از طرفی در صورتی که رای صادر شده مورد تایید شورای عالی اختلافات مالیاتی قرار گیرد، مودی یا نماینده مربوط به سازمان امور مالیاتی لازم است که مراحل دیگر مربوط به دادرسی مالیاتی را طی کند.
لازم به ذکر است که در صورتی که رای صادر شده، توسط شورای عالی رد شود، لازم است که پرونده مربوط به دادرسی مجدداً به هیات حل اختلافات مالیاتی انتقال پیدا کند.
مرحله چهارم از دادرسی مالیاتی
انتقال پرونده به هیات مربوط به وزارت اقتصاد، چهارمین مرحله از دادرسی مالیاتی کشور است. علت تشکیل چنین هیاتی ان است که پرونده های مربوط به اداره مالیاتی از بخش دولتی و سازمان امور مالیاتی کشور به بیرون درز نکند.
هیات وزارت اقتصاد خود متشکل از سه نفر است که این افراد معمولاً از طرف وزیر اقتصاد انتخاب شده و به شکایات مربوط به پرونده مالیاتی رسیدگی می کنند. این افراد، اختلاف نظر پیش آمده را مورد بررسی قرار داده و در نهایت نظر خود را اعلام می کنند.
احتمال اینکه پرونده مالیاتی مورد نظر به مرحله بعدی انتقال پیدا کند، بسیار کم است و بیشتر اختلافات مالیاتی در این مرحله به پایان می رسند و طرفین در نهایت به توافق خواهند رسید. با این حال چنانچه هر یک از طرفین همچنان از رای صادر شده رضایت نداشته باشند، می توانند مرحله بعدی از چرخه دادرسی را دنبال کنند.
مرحله نهایی از دادرسی مالیاتی
در مرحله نهایی فردی که از حکم صادر شده از سوی هیات سه نفره شکایت دارد، می تواند شکایت خود را نزد دیوان عدالت اداری کشور ارائه دهد. حل اختلافات مالیاتی در دیوان عدالت، بر اساس قوانین بوده و از سیستم های حاکم در این دیوان پیروی می کند و در نتیجه با سیستم امور مالیاتی متفاوت است.
حل اختلافات در دیوان عدالت اداری کشور، پیچیدگی های مربوط به خود را دارد و در صورتی که فرد تمایل دارد که شکایت خود را به این مرجع ارجاع دهد، لازم است که شکایت خود را ظرف مدت سه ماه در رابطه با صدور حکم توسط هیات حل اختلاف، به این سازمان ارجاع دهد.
