حسابداری را می توان یکی از پرکاربردترین رشته های تحصیلی معرفی کرد. این رشته در زمینه ها و مشاغل مختلف کاربردهای فراوانی دارد و عدم حضور حسابدار در هر شغلی می تواند پیامد‌های نامناسبی را به دنبال داشته باشد. اما حسابداری در هر شغلی تابع قوانین حاکم بر آن حرفه بوده و بنابراین با وجود یکسان بودن اصول حسابداری لازم است که تفاوت های جزئی آن در زمینه های مختلف در نظر گرفته شود.
یکی از مشاغلی که حسابداری در آن از اهمیت بالایی برخوردار است حرفه طلا فروشی است. حسابداری طلا فروشی قواعد و ریزه کاری های ویژه ای دارد که موجب می‌شود تا یک شاخه ویژه از حسابداری به نام حسابدارای طلا فروشی شکل بگیرد.
صنف طلا فروشان در گذشته با استفاده از روش‌های سنتی و دستی محاسبات مربوط به دارایی های خود را انجام می‌دادند اما رفته رفته و با پیشرفت روش‌های حسابداری این صنف نیز ناگزیر به استفاده از علم حسابداری شده و به منظور تطابق نیازهای موجود با قوانین حسابداری قوانین ویژه ای را برای خود ایجاد کرده که حسابداری طلا فروشی را تشکیل می‌دهد.
تفاوت حسابداری طلا فروشی با دیگر صنوف
در حسابداری اصل بر پایه ثبات دارایی، بدهی و سرمایه است. سود و زیان محاسبه شده و در پایان دوره، سود یا زیان به سرمایه اضافه یا از آن کسر شده و یا در سود و زیان اندوخته ذخیره می شود.در حسابداری طلافروشی، دارایی شناور بر اساس قیمت روز محاسبه می شود و به دلیل معامله پایاپای طلا، حساب بدهکاری و بستانکاری برای اشخاص بدست می آید و آن را نیز به صورت شناور و بر اساس قیمت روز محاسبه می کنند. بنابراین سرمایه در این صنف ثابت نبوده و سرمایه در این صنف بر اساس قیمت روز به صورت شناور محاسبه می شود و این امر باعث می شود سود و زیان حسابداری به صورت شناور در آمده و محاسبه آن بسیار پیچیده و خارج از توان بسیاری از اشخاص باشد.
تقسیم بندی معاملات طلا
- معاملات بیرون صنفی
در معاملات بیرون صنفی معامله بین طلا فروشان و افراد جامعه به عنوان خریدار انجام می شود و طلا به عنوان یک کالا در ازای دریافت مبلغی به فروش می‌رسد.
- معاملات درون صنفی
در معاملات درون صنفی همانطور که از نام آن مشخص است معامله ببین طلا فروشان انجام می‌شود و طبعاً از روش پایاپای برای این چنین معاملاتی استفاده می‌شود. در این روش اسناد با نام دریافت و پرداخت در حسابداری طلا ثبت می‌شوند. پیچیدگی‌های حسابداری طلا فروشی بیشتر مربوط به این نوع از معاملات بوده و کمی متفاوت با سایر صنوف است.
به این صورت که فرآیند خرید با عنوان دریافت جنس و فرآیند فروش با عنوان پرداخت جنس ثبت می‌شود. در حالی در سایر صنوف از ورود کالا با عنوان فرآیند خرید و خروج کالا با عنوان فروش استفاده می‌شود.
روند تکامل حسابداری طلا فروشی
در همین راستا و در گام اول حسابداری طلا فروشی ها، حسابدار باید شرح دقیقی از میزان وزنی و ریالی دارایی ها اعلام نماید، اطلاعاتی که در مورد موجودی قابل اندازه گیری و مشخص بوده اما ارزش آن با ضرب وزن در شاخص های قیمتی طلا در بازار ایران و جهان به دست می آید.
در قدم های بعدی یک حسابدار باید همواره حساب هایی به روز داشته و این اطلاعات را از عمده ترین خرید و فروش ها تا داد و ستدهایی نظیر مبادلات امانی، به طور کامل در نظر بگیرد. در همین راستا و همچنین عدم شیطنت برخی طلافروشان که با دستکاری فاکتورهای فروش، مبالغی جز آنچه دریافت کرده اند را نمایش می دهند.
اتحادیه طلافروشان برای یکدست شدن نحوه محاسبه قیمت ها و همچنین عدم سوء استفاده یا اشتباه سهوی برخی همکاران فرمولی را تعریف کرده است که همه اعضای صنف موظف به حرکت در مسیر آن هستند . در همین رابطه این مجموعه ها موظفند تا :
مبلغ هر گرم طلا به تاریخ روز × مقدار آن
اجرت ساخت هر گرم طلا × مقدار آن
سود (۷%) و
ارزش افزوده (۹%)
محصولات به فروش رسیده را محاسبه کرده و جمع آن ها را به عنوان مبلغ نهایی از مشتری دریافت کنند .
واحد های اندازه گیری صنف طلا و جواهر
- صنف طلا و جواهر صنفی است باستانی و واحدهای اندازه گیری آن بسیار باستانی هستند.
- کوچکترین واحد اندازه گیری این صنف گندم است که برابر با ۰/۰۴۸ سوت گرم است
- واحد دیگر لپه است که برابر با ۲ گندم که برابر با ۰/۰۹۶ سوت گرم است
- واحد دیگر نخود است که برابر ۲ لپه یا ۴ گندم است که برابر با ۰/۱۹۲ سوت گرم است
- واحد دیگر قیراط است که بر اساس تخم یک گل انتخاب شده است و برابر ۰/۲ سوت گرم است
- واحد دیگر مثقال است که برابر با ۲۴ نخود است و برابر با ۴/۶۰۸۳ گرم است
- واحد دیگر اونس است که واحد قیمت گذاری جهانی طلا بوده و برابر با ۳۱/۱۰۳۴۳ گرم است
چند نکته مهم برای حسابداری طلا فروشی
- در حسابداری طلا انتخاب نرم افزاری که بتواند پاسخگوی نیازهای طلا فروشها باشد خیلی مهم است و نرم افزارهای زیادی در این زمینه وجود دارد مثل ته حساب، فراز، زرین و مسیح و….
- طلافروش ها برای سرعت، دقت، کمیت، کیفیت، مدیریت زمان و انجام کارهای دارایی نیاز به حسابدار دارد.
- در طلا فروشی ها از دو واژه گرم و سوت استفاده می شود.
- هر گرم طلا معادل ۱۰۰سوت است.
- نرم افزارهایی که در بازار موجود است به گونه ای طراحی شده است که می توان گزارشات ارزش افزوده را هم از نرم افزار استخراج کرد و مستقیماً برای دارایی ارسال کرد.
- طلافروش ها ممکن است تعویض طلا با طلا داشته باشند یعنی به جای پرداخت وجه نقد به اصطلاح تسویه طلایی داشته باشند.
نرم افزارهای حسابداری طلافروشی
محاسبات حسابداری به دقت بالایی نیاز دارد و کوچکترین اشتباهی می‌تواند ضرر و زیان بالایی را برای صاحبان مشاغل به همراه داشته باشد. در گذشته از روش‌های سنتی برای محاسبات طلا فروشی استفاده می‌شد که مسلماً خطای انسانی و اشتباهات محاسباتی دور از انتظار نبود.اما امروزه سیستم های حسابداری این مشکل را حل کرده است و استفاده از نرم افزارهای حسابداری برای افزایش سرعت و دقت کار حسابداران می تواند راه گشا باشد.
حسابداری طلافروشی نیز با توجه به پیچیدگی‌ها و محاسبات متفاوتی که دارد، قطعاً در کنار یک حسابدار خبره به سیستم حسابداری مناسب نیاز دارد که با توجه به پیشرفت‌های صورت گرفته در این زمینه و طراحی نرم افزارهای حسابداری لازم است که مورد توجه قرار گیرد.