امروزه با توجه به افزایش شعبه های بیمه های خصوصی در کشور که شاهد پرکار شدن هرچه بیشتر آنها هستیم، به مقوله ای جذاب برای کار آفرینان تبدیل شده است. گسترش این کسب و کار پرسود برای نمایندگان پیچیدگی های مخصوص به خود را به همراه دارد. بصورت معمول این نمایندگان بازاریابان خوبی هستند و به تقویت مهارت های مذاکرات خود می پردازند و یا به دلیل مراحل سخت صدور بیمه نامه های مختلف، به شدت مشغول درگیری با آن هستند.
غافل از اینکه به بخش مالی و حسابداری خود بی توجهی میکنند و به این ترتیب ممکن است متضرر شوند. باید توجه داشت که بخش عمده ای از حسابداری های بیمه بر عهده شعب بیمه است.
اما به نسبت، شناسایی و درک جریان های مالی سبب فهم عمیق از کلیه تراکنش های شرکت بیمه میشود و گام بسیار مهمی برای رسیدن به موفقیت مالی برای کلیه نمایندگان بیمه است برای موفق بودن در عملیات حساب داری بیمه ابتدا باید دانست که تفاوت چندانی با حسابداری که در باور عموم گنجانده شده است ندارد.
برای یک کاربر مبتدی بعد از خرید نرم افزار حسابداری و تسلط بر آن باید اصولی را رعایت کند از آن جمله شناسایی کلیه ورودی ها و خروجی های مالی و نکات ساده ی دیگر. ما در این مطلب به بیان هزینه های مختلف از جریان درآمد و خسارت اشاره میکنیم این هزینه ها موارد اصلی در ترازنامه است. همانطور که می دانید حسابداری یک سیستم ثبت، تجزیه و تحلیل وضعیت مالی یک سازمان یا شرکت می باشد.
حال اگر این شرکت، موسسه بیمه یا شرکت بیمه باشد، حسابداری امور مربوط به آن حسابداری بیمه نامیده می شود. در هر کشور حسابداری آن کشور براساس قوانین حسابداری مربوط به آن کشور انجام می گیرد. قوانین حسابداری با گذشت زمان و برای کاربران مختلف تکامل یافته اند.
تاریخچه بیمه و حسابداری بیمه :
قبل از دهه 1930 حسابداری شرکت ها بر روی مدیریت و طلبکاران به عنوان کاربران نهایی تمرکز داشت. در دوره بعدی، این نیاز احساس شد که شرکت ها صورت های مالی خود را ارائه کرده تا سرمایه گذاران بتوانند براساس عملکردهای مالی آن ها تصمیم به سرمایه گذاری بگیرند و بتوانند در بین شرکت ها ارزیابی و مقایسه را انجام دهند.
یعنی در این دوره بر شفافیت تاکید شده است به این معنی که قوانین حسابداری باید توسط افراد قابل درک باشند و اطلاعات مندرج در صورت های مالی باید قابل اعتماد باشند و شرکت ها باید کلیه اطلاعات مرتبط و مهم را فاش نمایند. قوانین حسابداری برای شرکت های مختلف از جمله بیمه، بانک ها و ... گسترش یافته و برای حمایت از دارایی های شرکت بیمه و ..تکامل یافت.
در حسابداری چندین نکته وجود دارد که حائز اهمیت هستند، یکی از موارد تاثیر گذار در حسابداری ، اهمیت گزارشاتی که آن ها ارائه می نمایند. این گزارشات باید قابل اطمینان، موثق باشند. همچنین این گزارشات باید مرتبط با موضوع بوده و قابل فهم برای همه اقشاری که از آن استفاده می کنند باشند. در صنعت بیمه ، این گزارش ها به جهت اهمیت برای بیمه گر و بیمه گذار از اهمیت ویژه تری برخوردار است.
حسابداری شرکت های بیمه
شما بدون آنکه درک و دید قوی نسبت به مفاهیم و اصول حسابداری بدست آورید و استاندارد ها و قوانین مربوط به این حرفه را بشناسید نمی توانید ادعا کنید می توانید در خصوص هدایت یا انجام حسابداری سازمان یا بنگاه اقتصادی خود گامی موثر بردارید .
شناخت روش های حسابداری و اصول ان علاوه بر اینکه برای حسابداران ضروری می باشد صاحبان شرکت ها و بنگاه های اقتصادی هم باید تا حدودی با این رویه اشنا باشند تا بتوانند صورت های مالی ، ترازنامه و گزارش های سود و زیان را درک کنند.در بین همه سازمان ها و بنگاه های اقتصادی شرکت های بیمه هم حاوی جایگاه ویژه خود در حسابداری و رویه های ان هستند .
اما قبل از اینکه به صورت اختصاصی وارد مبحث حسابداری شرکت های پرداخت کننده خسارات بشویم کارفرمایان و صاحبان مشاغل بهتر کمی در خصوص خود موضوع حسابداری در سازمان ها اطلاعات کسب کنند . حسابداری ، سیستمی است که فعالیت ها و رویدادهای مالی سازمان ها یا بنگاه های اقتصادی را شناسایی ، اندازه گیری و تجزیه و تحلیل کرده و نتیجه این فعالیت ها و تجزیه و تحلیل ها در قالب صورت های مالی برای استفاده کنندگان در هر سطح به صورت اختصاصی گزارش خواهد شد.
بیمه چیست ؟
بیمه درواقع قراردادی است که بین شرکت بیمه و بیمه گذار منعقد می شود و در طی آن شرکت بیمه موظف به ارائه محافظت یا پوششی در ازای پرداخت حق بیمه توسط بیمه گذار می باشد. بیمه گران در ازای حق بیمه ، ریسک را تخمین زده و مدیریت می نمایند. حق بیمه هر قرارداد ، بخشی از آن براساس داده های گذشته جمع آوری شده از بسیاری از خط مشی های مشابه محاسب می شود و پیش از ارائه خدمات پرداخت می گردد. هزینه واقعی هر بیمه نامه تا پایان دوره بیمه نامه مشخص نیست، و در نهایت هزینه محاسبه می شود.
صنعت بیمه به دو بخش عمده تقسیم می شود، یک بخش مربوط به اموال است و بخش دیگر به تلفات مربوط می شود.
همچنین بیمه عمومی یا بیمه سلامت نیز وجود دارد. در واقع می توان گفت که سیاست های بیمه اموال، به املاک و منازل، اتومبیل ها و مشاغل مرتبط می باشد. و خسارات مربوط به آن ها را پوشش می دهد. بیمه سلامت ، به بهداشت، بیمه مراقبت و معلولیت و بیمه درمانی مرتبط است.بیمه های مختلف با توجه به ماهیت محصولی که ارائه می نمایند، تفاوت های قابل توجهی بین رویه های حسابداری آن ها وجود دارد.
از جمله تفاوت های محصول آن ها می توان به مدت زمان قرارداد اشاره نمود. سیاست های ارائه شده توسط شرکت های بیمه برای بیمه اموال و خسارات معمولا قراردادهای کوتاه مدتی هستند که بین شش ماه تا یک سال طول می کشند. هزینه نهایی آن ها معمولا در عرض یک سال یا پس از شروع دوره قرارداد، تعیین می گردد. در مقابل بیمه های عمر ، دراز مدت هستند و قراردادهای مستمری سالانه به مدت چندین دهه طول می کشند و قراردادهای طولانی مدت می باشند. مورد دیگری که در بیمه اهمیت دارد، تنوع نتایج مطالبات در هر سال می باشد.
در واقع دامنه نتایج احتمالی قراردادهای بیمه املاک و خسارات می تواند بسیار متفاوت باشد. بیمه در مورد خساراتی که رخ داده تحقیق می کند و ادعای صاحب خسارت را بررسی می نماید. این مبالغ برای هر قراردادی متفاوت است. اما در مورد بیمه های عمر به طور معمول هزینه هایی که بیمه باید بپردازد، قابل پیش بینی هستند مگر در صورتی که بلایای طبیعی رخ دهد که دعاوی بیمه عمر افزایش پیدا می نماید.
پیش از آن که شما را با مفهوم حسابداری بیمه آشنا کنیم بهتر است با اصطلاحاتی که در این زمینه به کار می رود بیشتر آشنا شوید. این اصطلاحات در ذیل آمده است :
- هزینه صدور بیمه : تمامی هزینه های مرتبط با صدور بیمه نامه اعم از هزینه های مربوط به تبلیغات،بازاریابی،کارمزد و غیره هزینه صدور حساب می شوند
- هزینه بیمه اضافی : مبلغی است که بیمه گر بابت قبول ریسک یا خطر اضافی و یا تمدید بیمه نامه با سرمایه بیشتر، از بیمه گزار دریافت می نماید.
- هزینه بیمه : همان مبلغی است که بیمه گزار باید بابت خرید بیمه نامه به شرکت بیمه پرداخت نماید.
- هزینه بیمه بازگشتی : بخشی از حق بیمه که به دلیل فسخ بیمه نامه یا کاهش خطر ویا کاهش سرمایه ، به بیمه گزار عودت داده می شود.
- هزینه بیمه عاید نشده و ذخیره حق بیمه : بخشی از حق بیمه ها که مربوط به طول مدت اعتبار بیمه نامه ها در دوره مالی بعد میباشد و به حساب درآمد سال بعد منتقل میگردد.
- هزینه بیمه مازاد : به معنای آن است که از بیمه گذار به علت موقعیت ویژه وی ، بیشتر ازمیانگین رشته بیمه مربوط، حق بیمه دریافت شود.
- هزينه‌هاي بيمه اي (عملياتي): مجموع يا تفاضل هزينه خسارت سهم نگهداري و هزينه (درآمد ) كارمزد و كارمزد منافع سهم نگهداري به علاوه خالص ساير هزينه‌هاي بيمه اي است.
- هزینه بیمه شده (در بیمه اموال) :ارزش واقعی شی مورد بیمه بوده یا مبلغی است که بیمه‌گر تعهد میکند در صورت وقوع حادثه تا آن میزان به بیمه گذار یا ذینفع قرارداد بیمه خسارت بپردازد
- هزینه خسارت : مبالغی که بیمه گر در پی وقوع خسارت میابد پرداخت نماید و یا وجوهی که به موجب شرایط قرار داد بیمه پس از وقوع حادثه برای بیمه شده میپردازد.
- هزینه های کارشناسی بیمه : هزینه هایی که موسسه بیمه به منظور ارزیابی موردبیمه قبل از صدور بیمه نامه و همچنین پس از خسارت متحمل خواهد شد.
- هزینة خسارت : هزینه وقوع حوادث مورد بیمه (هزینه خسارت)، مهمترین هزینة شرکتهای بیمه ایست.
- هزینه خسارت واقع شده : جمع تمامی خسارت پرداخت شده در طی دوره به همراه هزینه های رسیدگی به این خسارت پس از تعدیل لازم در مورد ذخیره انتظارات معوق ابتدا و انتهای دوره
- هزینه خسارت واقع شده اما پرداخت نشده : خسارات ناشی از حوادث بیمه شده ای که قبل از پایان دوره مالی اتفاق افتاده است و به نمایندگی بیمه اعلام نشده است.
- هزینه استهلاک : در صورتی که بعد از حادثه و تعویض یا تغییر اموال آسیب دیده ، بیمه گذار در وضعی بهتراز قبل از حادثه قرار گیرد، مبلغی از خسارت ها به صورت هزینه استهلاک کسر می شود . این کار باعث جلوگیری از سوء استفاده از بیمه و ایجاد حوادث عمدی می شود تا راه بر سود جویان بسته شود.
- هزینه خسارات معوق : شامل خساراتی است که موسسه بیمه در پایان سال مالی پرداخت نکرده است و باید در سال آتی پرداخت نماید.
- هزینه ذخیره خسارت معوق:ذخیره ای که بیمه گر برای تسویه خسارت نگهداری میکند.مثل: خسارتی که تا پایان مالی اعلام شده ولی پرداخت نشده است. خسارتی که هنوز مبلغ آن ارزیابی،تخمین و تعیین نشده است. خسارتی که واقع شده اما هنوز به بیمه گر اعلام نگردیده است.
حسابداری بیمه چیست؟
همانطور که از نام این حسابداری مشخص است ، حسابداری بیمه مربوط به بیمه دارایی ها ، اعضا خانواده ، کسب و کار و ... است . در واقع هر آنچه که در زندگی ما اهمیت دارد و ممکن است بر اساس حوادث یا مشکلات ایجاد شود را می توان بیمه نمود . در واقع یک حسابدار بیمه به شما می گوید که چگونه باید برای بیمه دارایی های خود سرمایه گذاری نمایید.همانطور که میدانید بیمه یک روش سرمایه گذاری است و در واقع شما برای سرمایه گذار در این مقوله نیازمند کارشناسی هستید که به حسابداری بیمه مسلط باشد.
در واقع در حسابداری بیمه به شما گفته می شود که چگونه ارزش کالا ، خدمات یا دارایی شما محاسبه می شود و اگر خسارتی به هر کدام از آنها وارد شود چگونه می توان از بیمه برای جبران خسارت استفاده نمود.علاوه بر این مساله حسابداری بیمه به شما کمک خواهد کرد تا بهترین بیمه گذار در این زمینه را برای خود بیابید و از خدمات آن بیمه گذار استفاده نمایید.
همانطور که میدانید مقوله حسابرسی بیمه روندی کاملا تخصصی است و به راحتی نمی توان از روند و نحوه محاسبات بیمه مطلع شد به همین دلیل تخصصی به نام حسابداری بیمه به وجود آمده است که به واسطه آن شما می توانید به کمک یک شخص متخصص هر آنچه که نیاز دارید در رابطه با حسابداری بیمه اطلاعات کسب کنید و به واسطه اطلاعات و مشاوره هایی که یک حسابدار بیمه به شما ارائه می دهد تصمیم خود را در رابطه با انتخاب خدمات بگیرید.
یکی از مهم ترین کاربرد های حسابداری بیمه در رابطه با کارشناسان بیمه است . در واقع یک کارشناس بیمه باید به صورت کامل بداند که حسابداری بیمه به چه نحوی انجام می شود. اگر بخواهیم با یک مثال این موضوع را برای شما شفاف نماییم باید بگوییم که معمولا پرداخت های بیمه به صورت های متفاوتی انجام می پذیرد.
به صورت کلی ما سه نوع پرداخت را در حسابداری در نظر میگیریم :
نوع اول پرداخت ، پرداخت نقدی است که معمولا بیمه برای پرداخت نقدی و یکجا شرایط و مزایای خوبی را در نظر میگیرد ، پرداخت دوم به صورت نقد و اقساط می باشد که بخشی از مبلغ به صورت نقدی و بخشی دیگر به صورت اقساط پرداخت خواهد شد ، البته در این نوع پرداخت شخص مزایای پرداخت نقد را نخواهد داشت .در نوع سوم پرداخت، پرداخت کاملا به صورت قسطی خواهد بود که غالبا فرد تمام مزایایی که برای دو دسته قبلی در نظر گرفته شده بود را از دست می دهد و تنها امتیاز پرداخت ماه به ماه را به دست می آورد.
مواردی که یک حسابدار بیمه باید بداند :
با توجه به رشد شرکت های بیمه در سالیان اخیر و تمایل اغلب مردم به بیمه نمودن اموال و جان خود، حسابداری بیمه نیز گسترش یافته و به علمی نوین تبدیل شده است. حسابداران بیمه باید هم به زمینه های حسابداری مسلط باشند هم به صنعت بیمه اشراف داشته باشند. به طور مثال باید در زمینه درآمد های شرکت بیمه و هزینه های آن آگاه باشند.در شرکت های بیمه هزینه های مختلفی وجود دارند که حسابداری بیمه باید آن ها را مدیریت نموده و ثبت نماید.
یکی از این هزینه ها هزینه صدور بیمه می باشد. هزینه های مختلفی برای تبلیغات بیمه نامه ها صرف می شود همچنین هزینه های بازاریابی بیمه نامه ها نیز در حوزه هزینه های صدور بیمه قرار می گیرد. هزینه خسارت نیز از دیگر هزینه هایی است که حسابداران بیمه آن ها را در نظر دارند. شرکت بیمه گر در ازای هر قراردادی موظف به پرداخت مبلغی از خسارات وارد شده به بیمه گذار می باشد.
این مبلغی که در صورت وقوع حادثه ، شرکت بیمه گر آن را پرداخت می نماید را هزینه خسارت می گویند. این خسارت می تواند مربوط به موارد مختلف باشد، چه مربوط به بیمه اموال ، یکی خسارات مربوط به بلایای طبیعی یا حوادثی از جمله آتش سوزی و .. چه خسارت مربوط به بیمه سلامت باشد و خسارات مربوط به مراکز بیمارستانی و ... باشد. تمامی این هزینه ها به عنوان هزینه خسارت در حسابداری بیمه محسوب می گردند.
از جمله دیگر هزینه هایی که در حسابداری بیمه درج می شود هزینه های کارشناسی می باشند. هزینه کارشناسی ، مبلغی است که فرد بیمه گذار می پردازد تا در همان ابتدا و قبل از قرارداد میزان ارزش مال یا جان خود توسط فرد متخصص و کارشناسی که از قوانین بیمه و اساسنامه شرکت بیمه گر مطلع می باشد ، ارزیابی نموده و از میزان مبلغی که در صورت خسارت از بیمه گر اخذ می نماید مطلع گردد.
روندی که پی گرفته می شود تا ارزیاب یا کارشناس، برای اموال یا جان اشخاص، مبلغی را تعیین نماید را کارشناسی بیمه می نامند. البته واضح است که کارشناسان بیمه، دانش و آگاهی های لازم را دارند و حتی مجوزهایی را جهت انجام این کار اخذ می نمایند.
حق بیمه چیست ؟
حق بیمه از جمله مواردی است که در حسابداری بیمه محاسبه می گردد و میزان آن به اطلاع بیمه گذار می رسد تا در صورتی که موافقت نماید، قرارداد بین بیمه گذار و شرکت بیمه منعقد گردد. شرکت های بیمه ، حق بیمه را به این صورت تعریف می نمایند که حق بیمه ، مبلغی محسوب می شود که فرد بیمه گذار در ازای مسئولیتی که شرکت بیمه می پذیرد، براساس قرارداد و توافق نامه به شرکت بیمه می پردازد. در واقع می توان گفت که حق بیمه در طول مدت قرارداد به منظور جبران خسارت هایی که به بیمه گذار وارد شده ، توسط شرکت بیمه دریافت می شود.
همچنین باید به مدت قرارداد در حسابداری بیمه توجه نمود، تاریخ شروع بیمه در واقع تاریخی است که شرکت بیمه تعهدات خود را در قبال بیمه گذار آغاز می نماید و پرداخت خسارت و جبران آن را برعهده می گیرد. قید نمودن این تاریخ در قراردادهای بیمه بسیار اهمیت دارد. در شرکت های بیمه ، دوره مالی نیز وجود دارد که این دوره به زمانی اطلاق می گردد که فاصله بین ارائه دو گزارش مالی می باشد.این دوره در شرکت های مختلف بنا بر روند کاری که دارند متفاوت می باشد، و این دوره ها در برخی شرکت ها شش ماهه هستند و در برخی دیگر یکساله. البته قانون کشوری تجارت در کشور ما بیان می کند که دوره های مالی در موسسات و شرکت ها از ابتدای فروردین آغاز شده و تا انتهای اسفند به پایان برسند.
تفاوتهای شرکتهای بیمه ای :
در شرکت های بیمه ، با وجود تشابهات بسیار حسابداری با دیگر سازمان ها ، تفاوت هایی نیز وجود دارد. با توجه به اینکه فعالیت اساسی شرکت های بیمه ، شناسایی خسارت و میزان آن به فرد یا اموال او بوده است و درآمدی که سازمان های بیمه دارند براساس فروش تعهدات آن ها و تامین این تعهدات می باشد.در واقع می توان گفت که درآمد شرکت های بیمه، براساس اصل تحقق درآمد، بعد از این که به مرحله ای رسید که اطمینان حاصل شد که این درآمد بدست آمده، وارد بخش درآمدهای تحقق یافته می گردد. به همین جهت در حسابداری بیمه ، شناسایی درآمدها و استخراج میزان درآمد با سایر سازمان ها کمی تفاوت دارد و بستگی به ماهیت کاری و تخصصی شرکت بیمه گر دارد.
شرکت های بیمه گر هم مانند دیگر شرکت هایی که با افراد یا دیگر سازمان ها مراوده های مالی دارند ، نیاز به حسابداری دقیق دارند. حسابداری بیمه برای کمک به این شرکت ها تخصیص یافته است که هم به شرکت ها برای حسابداری فعالیت های آن ها و میزان درآمد و هزینه های آن ها می پردازد و هم برای افرادی که با این سازمان ها تعامل دارند، به گزارش اطلاعات و ارائه اطلاعات مورد نیاز می پردازد.
این کار برای هر دو سمت معامله بیمه ، سودمند می باشد. حسابداران مالی و بیمه ، با توجه به قوانین مربوط به بخش بیمه و البته با حفظ قوانین حسابداری، به انجام حسابداری بیمه می پردازند.برای حسابداری بیمه هم مانند دیگر بخش های حسابداری استانداردهای وجود دارد که در کشور ما تصویب شده است و همگان باید آن را رعایت نمایند. استاندارد شماره 28 در حسابداری به روش های محاسبه و حسابداری حق بیمه ، پرداخت خسارات و سایر موارد مربوط به بیمه پرداخته است. همچنین به فاش نمودن اطلاعات این نوع فعالیت های شرکت های بیمه ، در صورت حساب های مالی موسسات و شرکت های بیمه ای اشاره دارد.
ماهیت حساب در حسابداری
به صورت کلی اصلی ترین معادله حسابداری شامل قسمت دارایی ها در سمت راست و بدهی ها و سرمایه در سمت چپ می باشد:
دارایی = بدهی + سرمایه
به حساب هایی که به سمت چپ معادله حسابداری متعلق باشند “حساب با ماهیت بستانکار” گفته می شود؛ همانند سرمایه ، درآمد و فروش ،حساب های پرداختنی ، تسهیلات ، .
به حساب هایی که به سمت راست معادله حسابداری متعلق باشند “حساب با ماهیت بدهکار” گفته می شود؛ همانند حساب های دریافتنی ، موجودی کالا موجودی نقد و بانک ، بهای تمام شده ، دارایی های ثابت ، هزینه ها.
به این صورت افزایش در حساب های با ماهیت بدهکار در ستون بدهکار ثبت می گردد و کاهش در حساب های با ماهیت بدهکار در ستون بستانکار ثبت می شود. اما افزایش در حساب های با ماهیت بستانکار در ستون بستانکار ثبت می شود و کاهش در حساب های با ماهیت بستانکار در ستون بدهکار ثبت می گردد.