حسابداری یکی از شغل ها و رشته های پردرآمد در جامعه می باشد که شاخه های بسیار مختلفی دارد و علاقه مندان به این رشته می توانند با تلاش و پشتکار درآمد های بسیار خوبی داشته باشند. لاز به ذکر است که دانش حسابداری یک دانش گسترده و فراگیر در سطح جامعه است که بسیاری از افراد نیاز به یادگیری آن برای شفاف سازی حساب کسب و کار خود دارند، این رشته به قدری مهم است که تمامی محاسبات مالی شرکت ها و سازمان های مختلف زیر نظر حسابدارها انجام می شود.
حسابداری بازرگانی یکی از شاخه های بسیار مهم و پرکاربرد در رشته حسابداری است که قصد داریم در این مقاله از وب سایت رادین حساب، به بررسی حسابداری بازرگانی بپردازیم تا برای شما اطلاعات مناسبی را درباره این موضوع بیان کنیم. بنابراین برای کسب اطلاعات بیشتر تا انتهای این مقاله با همراه باشید.
حسابداری بازرگانی چیست؟
یاد گرفتن زبان تجارت به یادگیری حسابداری وابسته است. همان گونه که می دانید، حسابداری وظیفه تهیه گزارش های مالی برای شفاف سازی اتفاقات افتاده در یک کسب و کار یا شرکت را بر عهده دارد تا به سهام داران و مالکان اطلاعات دقیق مالی بدهد. این اطلاعات دقیق مالی در پیشرفت شرکت و محاسبات مالی بسیار تأثیر گذار است و در صورت نبود این اطلاعات ضررهای بسیاری به سازمان ها متحمل خواهد شد.
یک حسابدار بازرگانی باید با انواع مواردی که در زیر بیان می شود، آشنایی کامل داشته باشد تا بتواند امور مربوط به شرکت را به درستی انجام دهد:
- مکاتبات اداری
- ثبت و بایگانی سند ها
- نحوه کار با ماشین های اداری
- تنظیم گزارش و سند های مالی
- شیوه انجام امور بانکی
- قوانین مالیاتی و بیمه ای
- بورس و اوراق بهادار
- قوانین گمرک،
- کنترل امور مالی
- حسابداری معاملات ارزی
- قوانین تجارت ایران و چند کشور مهم و …
لازم به ذکر می باشد که شرکت های بازرگانی اغلب دارای فعالیت ها بسیار مهم و حساسی در حوزه تجارت و امور بازرگانی هستند، که این فعالیت ها منجر به صرف هزینه های بالا و به دنبال آن کسب درآمد بسیار بالا می شود. حسابداری بازرگانی به منظور بررسی و رسیدگی به امور مالی شرکت های بازرگانی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار می باشد.
می توان اذعان داشت که حسابداری بازرگانی در شرکت های بازرگانی به بررسی و محاسبه میزان سود و زیان شرکت می پردازد. مهم ترین عامل درحسابداری بازرگانی، مشخص شدن میزان سود و زیان شرکت در دوره‌های مالی مشخص می باشد.
تفاوت میان حسابداری تولیدی و حسابداری بازرگانی:
برای آن که بتوانید حسابداری بازرگانی را به خوبی درک کنید، با یک مثال بسیار ساده برایتان شرح خواهیم داد. می توان اذعان داشت که حسابداری بازرگانی بر خلاف حسابداری تولیدی که مواد اولیه را به محصول تبدیل کرده و سپس به فروش می رساند به این صورت است که کالا را از داخل یا خارج از کشور خریداری کرده بدون هیچ تغییری به بازار ارائه می دهد و به فروش می رساند. بنابراین حسابداری آن بر همین مبنا می باشد.
2 روش برای ثبت و اجرا حسابداری بازرگانی وجود دارد که در زیر به آن ها اشاره می شود:
- سیستم ادواری: در این سیستم تمامی ثبت ها مربوط به خرید و فروش موجودی در طی دوره ثبت نمی گردد و تنها در پایان دوره با شمارش انبار و بهای آن تحت عنوان موجودی پایان دوره و موجودی ابتدای دوره سال بعد ثبت می گردد.
- سیستم دائمی: در این سیستم تمامی ثبت ها مربوط به خرید و فروش و برگشت کالا در طی دوره ثبت می گردد و در هر زمان قابلیت گزارش گیری از انبار و مقدار خرید و فروش وجود دارد.
وظایف حسابدار بازرگانی چه می باشد؟
حسابدار بازرگانی وظایف مختلفی را بر عهده دارد. بخشی از وظایف یک حسابدار بازرگانی به صورت عمومی برای تمامی کسب و کارها و سازمان ها قابلیت اجرا دارد اما بخشی از آن با توجه به نوع شرکتی که در آن حسابدار مشغول به کار است و اندازه آن متفاوت می باشد. هم چنین با توجه به میزان تجربه و تخصص یک حسابدار و درجه سمت آن ( کمک حسابدار، حسابدار، حسابدار ارشد ) وظایف فرق می کند. حسابدار وظایف خاصی دارد که در زیر به برخی از آن ها اشاره می کنیم:
- تهیه صورت های مالی
- محاسبه سود و زیان شرکت
- تنظیم ترازنامه مالی
- صورت گردش نقدینگی شرکت
- صورت سود و زیان جامع شرکت و ...
در زیر به شرح همه موارد ذکر شده می پردازیم:
تهیه صورت های مالی شرکت یا سازمان:
باید بیان شود که یک حسابدار وظیفه دارد که صورت های مالی یک سازمان را به صورت منظم و دقیق تهیه نماید. صورت های مالی شرکت، شامل موارد زیر می شود:
- اطلاعات مالی سازمان
- دارایی های سازمان و شرایط آن ها
- بدهی های سازمان
نکته بسیار مهمی که حسابداران باید بدانند این است که این اطلاعات باید به صورت خلاصه و طبقه بندی شده آماده باشد و در اختیار سازمان یا شرکت بازرگانی یا واحد تجاری قرار گیرد.
تهیه سود و زیان شرکت:
لازم به ذکر می باشد که سود و زیان شرکت یکی از مهم ترین سند های مالی است که به مالکان و سهام داران یک شرکت اطلاعات مهمی می دهد. تهیه سود و زیان یک سازمان و شرکت، وظیفه حسابدار مجموعه می باشد و حداقل اطلاعاتی که در تنظیم سند حسابداری باید وجود داشته باشد، به صورت زیر به آن ها اشاره می نماییم:
- میزان فروش خالص
- بهای تمام شده کالای فروخته شده
- میزان سود یا زیان
- میزان هزینه های عملیاتی
تنظیم ترازنامه های مالی
باید بیان شود که ارزش خالص یک شرکت را می‌توان در ترازنامه مالی آن شرکت جست و جو کرد. در تراز نامه معمولا اطلاعاتی از قبیل میزان دارایی ها و مقدار بدهی ها وجود دارد که باعث می شود برنامه ریزی شرکت یا سازمان برای آینده بهتر صورت گیرد.
صورت گردش نقدینگی شرکت
لازم به ذکر است که در صورت های جریان نقدی شرکت در ایران 5 واحد مجزا وجود دارد. هر یک از این واحد ها به فعالیت ها و مواردی که در زیر عنوان می شود، می پردازند:
- فعالیت های عملیاتی
- فعالیت های سرمایه گذاری
- تامین بودجه یک شرکت یا سازمان
این صورت حسابداری، برای کسانی که قصد سرمایه گذاری دارند به شدت مهم است. مثبت بودن یا منفی بودن نقدینگی شرکت منجر به تصمیم های اساسی مالکان برای انجام کار می شود. اگر این صورت در دسترس شرکت نباشد، آن گاه افراد نمی توانند بسیاری از تصمیماتی که به نفع شرکت است را اتخاذ نمایند.
صورت سود و زیان جامع شرکت :
از این صورت حسابداری برای ارائه کلیه درآمد ها و هزینه های شناسایی شده در طول یک دوره استفاده می کنند. این صورت حسابداری برای تصمیم گیرندگان اصلی شرکت یا سازمان به شدت مهم می باشد به دلیل آن که در روند کاهش یا افزایش سرمایه تاثیر بسیار مستقیمی خواهد داشت و بنابراین لازم است که به صورت دقیق و جامع تهیه شود. صورت سود و زیان جامع شرکت معمولا دارای اطلاعاتی از قبیل موارد زیر می باشد:
- درآمد ها و هزینه ها
- میزان تغییر ارزش دارایی و بدهی ها
- درآمد ها و هزینه های کارکنان و سهام داران
از دیگر وظایف حسابدار در شرکت های بازرگانی را به صورت زیر اشاره می کنیم:
- مدیریت و کنترل سیستم های حسابداری مطابق با قوانین موجود
- انجام و تسهیل سازی فرآیند پرداخت حقوق و دستمزد
- ثبت دقیق و با جزئیات تمامی اتفاقات مالی در شرکت های مربوطه
- تهیه سند‌های مالی مربوط به دریافتی ها، پرداخت ها، مطالبات، بدهی ها، نقدینگی و ...
- توانایی و انجام کلیه فعالیت های الکترونیکی و کامپیوتری مربوط به شرکت
- نگه داری حساب مالی انبارها و دارایی ها
- تعیین قیمت تمام شده و صورت سود و زیان برای محصولات
- ثبت سند های مالی و گزارشات مربوطه
و ...
کاربردهای حسابداری بازرگانی:
همان گونه که در ابتدای مقاله اشاره کردیم، حسابداری بازرگانی زمانی که شرکتی در تلاش برای خرید کالا به صورت عمده و توزیع آن در بازار باشد به کار می آید و می تواند به پشرفت شرکت یا سازمان کمک شایانی کند. کاربرد حسابداری بازرگانی به صورت زیر می باشد:
- نگه داری موجودی کالا
- مقدار خرید کالا
- مقدار بدهی به فروشندگان
- مقدار فروش
- مقدار طلب از خریداران و …
برای پیاده سازی حسابداری بازرگانی در سازمان باید یک سری اطلاعات همیشه در دسترس باشد تا بتوان امور را به بهترین نحو پیش برد، لازم به ذکر است که که از جمله این اطلاعات به صورت زیر می باشد:
- قیمت تمام شده کالای خریداری شده
- قیمت تمام شده کالای فروش رفته
انواع مختلف حساب ها در حسابداری شرکت های بازرگانی کدام است؟
باید بیان شود که در حسابداری بازرگانی دو نوع حساب کلی وجود دارد که در زیر به آن ها اشاره می کنیم:
- حساب خرید
- حساب فروش
لازم به ذکر است که هر کدام از این انواع حساب ها زیر مجموعه هایی نیز دارند که در ادامه به شرح همه آن ها خواهیم پرداخت.
حساب خرید در حسابداری شرکت های بازرگانی:
می توان اذعان داشت که حساب خرید به حسابی گفته می‌شود، که مبلغ کالاهای خریداری شده در طول یک سال را ثبت و ضبط می کند. با هر خرید کالا، ثبت بدهکار انجام می شود. در واقع حساب خرید دارای ماهیت بدهکار بوده و با هر ثبت بدهکار مقدار آن افزایش یافته و با هر ثبت بستانکار، مقدار آن کاهش پیدا می کند.
حساب برگشت از خرید
زیر مجموعه حساب خرید، حساب برگشت از خرید است. باید بیان شود در صورتی که مشتری کالای خریداری شده را به دلیل معیوب بودن و یا عدم تطابق کالا با درخواست وی برگرداند، فروشنده برای جلب رضایت مشتری به او تخفیف خواهد داد و یا کالا را دریافت کرده و مبلغ پرداختی مشتری را باز می گرداند. در چنین زمانی حساب برگشت از خرید در گروه بستانکار قرار گرفته و در طول دوره مالی ماهیت حساب تغییر نخواهد کرد.
حساب فروش در حسابداری شرکت های بازرگانی:
لازم به ذکر است که درآمد هایی که از فروش کالا ها به دست می آید، در حساب فروش ثبت خواهد شد. معادل قیمت کالاهای به فروش رسیده (به صورت نقدی یا نسیه) در حساب فروش، درسمت بستانکار قرار خواهد گرفت. بنابراین حساب فروش دارای ماهیت بستانکار بوده، با هر ثبت بستانکار افزایش می یابد و با هر ثبت بدهکار مقدار آن کاهش پیدا می کند.
حساب برگشت از فروش
مانند حساب برگشت از خرید، برای حساب فروش نیز یک زیر مجموعه در نظر گرفته می شود که به آن حساب برگشت از فروش گفته خواهد شد. در هنگامی که کالایی فروخته می شود و به هر دلیلی برگشت داده می شود، باید اطلاعات مربوط به آن کالا درسیستم حسابداری ثبت گردد. در هنگام ثبت حساب برگشت از فروش فروش کالا درسمت بدهکار و حساب های دریافتنی تجاری در سمت بستانکار قرار می گیرند.
انواع صورت های مالی در حسابداری بازرگانی چه می باشد؟
در کل شایان به ذکر است که در کار حسابداری یک سری صورت های مالی بسیار مهم وجود دارد. حال حسابداری بازرگانی نیز از این قاعده مستنثنی نمی باشد و پرکاربرد ترین صورت های مالی در حسابداری بازرگانی، به شکل زیر می باشد :
- صورت های سود و زیان
- ترازنامه ها
در ادامه به بررسی هر یک این صورت های مالی می پردازیم.
صورت های سود و زیان:
لازم به ذکر می باشد که در هر شرکت بازرگانی، با استفاده از صورت های سود و زیان و در مقابل هم قرار دادن سود و زیان های یک دوره مالی، نتیجه کاری شرکت مشخص خواهد شد. در واقع می توان بیان کرد که صورت سود و زیان هر شرکت، گزارشاتی می باشد که تمام درآمد ها و هزینه های شرکت را در مقابل یک دیگر قرار می دهد. در صورت سود و زیان باید اطلاعاتی درج شوند، که به صورت زیر آن ها را عنوان می نماییم:
- مقدار فروش خالص
- مقدار سود یا زیان ناخالص
- مقدار سود یا زیان خالص
- میزان هزینه عملیاتی
- مبالغ تمام شده کالاهای به فروش رسیده
ترازنامه ها در حسابداری بازرگانی چه می باشند؟
شایان به ذکر است که تراز نامه نوعی صورت وضعیت مالی می باشد، که یک گزارش از موارد زیر را ارائه می دهد:
- سرمایه شرکت
- دارایی های شرکت
- بدهی های شرکت
ترتیب طبقات در ترازنامه به صورت زیر لحاظ می شوند.
- ابتدا دارایی های جاری
- سپس دارایی های غیر جاری
- سپس بدهی های جاری
- در نهایت بدهی های بلند مدت
دارایی های جاری درحسابداری بازرگانی:
شامل میزان نقدینگی شرکت و هم چنین مابقی دارایی شرکت می باشند، که به نظر می رسد تا پایان سال به فروش خواهد رسید. اغلب در ترازنامه دارایی های جاری را به ترتیب نزول نقدینگی طبقه بندی می نمایند. به عنوان مثال ، موجودی نقد شرکت، موجودی کالای شرکت و سرمایه گذاری کوتاه مدت شرکت یک نمونه از ترازنامه دارایی های جاری می‌باشد.
دارایی‌های غیر جاری :
دارایی های غیر جاری به دارایی‌های ثابت درحسابداری بازرگانی نیز شناخته می شود، شامل محصولاتی هستند، که شرکت آن ها را نگه داری نموده و برای فروش آن ها در سال های پیش رو برنامه ریزی نموده است. دارایی‌های غیر جاری خود دارای سه نوع می باشند، که هر یک از آن ها به شرح زیر می باشند:
- نوع اول زمین، ساختمان، تجهیزات و … هستند، که از آن ها به عنوان دارایی‌های جاری طولانی تر یاد می‌شود.
- نوع دوم شامل سرقفلی ها، حق الامتیاز ها و … می باشند، که از آن ها به عنوان دارایی جاری نامشهود یاد می شود.
- نوع سوم شامل دارایی هایی هستند، که به منظور کسب سود بیشتر خریداری شده اند.
بدهی های جاری :
این بدهی ها در حسابداری بازرگانی، شامل تعهداتی می باشند، که به نظر می رسد در طول یک سال پیش رو، با استفاده از دارایی‌های موجود و یا ایجاد بدهی های دیگر، تسویه گردند. ازجمله بدهی‌های جاری می توان به موارد زیر اشاره داشت :
- حساب های قابل پرداخت
- مالیات قابل پرداخت
بدهی های بلند مدت :
این نوع از بدهی های درحسابداری بازرگانی، شامل تعهداتی می باشند که به نظر می رسد، نتوان در یک سال پیش رو با استفاده از دارایی های جاری و یا ایجاد بدهی های جاری دیگر، آن ها را تسویه نمود. ازجمله بدهی‌های بلند مدت می توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- اوراق مشارکت قابل پرداخت
- اسناد قابل پرداخت بلند مدت
شرکت های بازرگانی:
شرکت بازرگانی به شرکتی گفته می شود که کالایی را بدون آنکه در تولید آن نقشی داشته باشد خریده و یا از کشوری وارد کرده و بدون ایجاد هیچ تغییری آن را روانه بازار و به فروش برساند. فرآیند تجارت عمده فروشان و حتی خرده فروشان نوعی فعالیت بازرگانی محسوب شده و نیازمند حسابداری بازرگانی و فهم اصول آن است.
خرید و فروش کالا درشرکتهای بازرگانی به صورت خرید نسیه ، فروش نقدی و فروش نسیه امکان پذیر است که در بخش تخفیفات معمولا شرکت ها برای بدست آوردن سود بیشتر فروش اعتباری را در اولویت قرار می دهند که معمولا این نوع فروش ها دارای مزایایی برای هر دو طرف است دراین حالت خریدار نقدینگی خود را ذخیره نموده و فروشنده نیز زودتر حسابهای دریافتنی خود را نقد مینماید. این تخفیفات شامل تخفیف تجاری ، تخفیف نقدی ، تخفیف توافقی و برگشت از فروش و تخفیفات می شود.
در یک سیستم حسابداری بازرگانی اطلاعات زیر باید مشهود و در دسترس باشد:
قیمت تمام شده کالای خریداری شده
میزان موجودی کالا
میزان فروش
قیمت تمام شده کالای فروش رفته
در هر مرحله از پروسه حسابداری بازرگانی نکاتی وجود دارد که توجه و دقت به آنها از وظایف یک حسابدار کاردان است
خرید کالا در حسابداری بازرگانی:
برای ثبت خرید کالا در حسابداری بازرگانی باید فاکتور خرید در سیستم مربوطه ثبت گردد. می توان اذعان داشت که برای ثبت حساب های خرید در حسابداری بازرگانی از روش ادواری استفاده می گردد. لازم به ذکر می باشد فقط کالاهایی که به قصد فروش خریداری شده باشند، در حساب خرید ثبت ضبط می گردند. در صورتی که کالایی به قصد فروش خریداری نشود نباید آن را در حساب خرید ثبت نمود.
در سیستم خرید کالا در حسابداری بازرگانی تخفیفات متعددی وجود دارد که در زیر به آن ها اشاره می نماییم:
تخفیف تجاری:
این نوع تخفیف، تخفیفی است که معمولا هنگام خرید به صورت عمده به شرکت خریدار داده خواهد شد و یا در زمان های خاصی از سال به عنوان مثال فروش ویژه بهاره و … فروشنده درصدی تخفیف برای کالای خریداری شده توسط شرکت قائل می شود. تخفیف تجاری در جایی ثبت نمی شود و به عبارتی در عملیات حسابداری بازرگانی مربوط به ثبت خرید کالای با تخفیف تجاری، تنها مبلغ خرید خالص ثبت می شود.
تخفیف توافقی:
باید بیان شود که این نوع تخفیف که در واقع آن را به نوعی باید چانه زدن نام نهاد به دلیل آن که دو طرف معامله برای رسیدن به یک قیمت نهایی با یک دیگر صحبت می کنند. تخفیف توافقی تخفیفی است که در قیمت خرید و فروش بین خریدار و فروشنده کالا صورت می گیرد. تخفیف توافقی نیز مانند تخفیف تجاری چون پیش از قطعی شدن معامله انجام می پذیرد، در دفاتر حسابداری ثبت نمی شود. این دو نوع تخفیف معمولا در زیر فاکتور قید خواهند شد.
تخفیف نقدی:
به هنگام خرید گاهی فروشنده تخفیفی را بدین صورت تعیین می کند که اگر مبلغ خرید کالا زودتر از تاریخی که تعیین شده پرداخت شود تخفیفی را برای آن در نظر بگیرد، به این نوع تخفیف که به نوعی به عنوان تشویق به خریدار داده می شود، به آن تخفیف نقدی گفته خواهد شد. در مورد این نوع تخفیف چون در زمان خرید هنوز مشخص نیست که تخفیف تعلق خواهد گرفت یا خیر مبلغ خرید بدون تخفیف بدهکار و مبلغ پرداختی بستانکار ثبت می شود. اما هنگامی که پرداختی زودتر از موعد مقرر صورت گرفت، مبلغ تخفیف در آن لحاظ می شود.
تخفیف به علت عیب و نقص:
گاهی خریدار به دلیل معیوب بودن جنس خریداری شده و یا عدم مطابقت آن با نمونه ارائه شده اولیه، بخشی از جنس خریداری شده را به فروشنده برگشت داده و یا بابت معیوب بودن آن از فروشنده تخفیف می گیرد، در هر دو صورت مبلغ عودت داده شده یا تخفیف بایستی به صورت برگشت از خرید و تخفیف ثبت شود.
سخن آخر:
در این مقاله به صورت کامل سعی کردیم درباره حسابداری بازرگانی اطلاعات مفید و کاربردی را در اختیار شما قرار دهیم تا شما بتوانید با مطالعه این مطلب نکات جدیدی را بیاموزید. برای کسب اطلاعات بیشتر تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.