انواع دارایی در حسابداری

دارایی (Asset) منبعی است که متعلق به شرکت می باشد و توسط آن کنترل می شود، می توان از آن برای مزایای اقتصادی آتی استفاده کرد. به عبارت دیگر دارایی‌ها اقلامی هستند که یک شرکت برای ایجاد درآمد آتی یا نگهداری از عملیاتش از آنها بهره میگیرد.

حساب دارایی ها همواره با بدهی ها در تراز می باشد . حال آنکه ما برای نشان دادن اثر رویدادهای مالی بر دارایی، بدهی یا سرمایه از حساب T استفاده می کنیم و در مورد دارایی ها به این معنا می باشد که هر آنچه در سمت چپ حساب T دارایی‌ها آورده می شود (بستانکاران) تراز آن را افزایش می دهد ولی آورده های سمت راست (بدهکاران) تراز حساب را کاهش می دهند.

تعریف انواع دارایی در حسابداری

به طور کلی دارایی در زمینه ی تجارت و تعیین ارزش ها در دنیای تجارت مطرح می شود. در حقیقت دارایی به معنای هر چیزی است که که صاحب داشته باشد مانند خانه و یا موارد دیگر. در حسابداری دارایی منبعی است که می تواند جریان نقدی ایجاد کند.دارایی ها در ترازنامه به ثبت می رسند و شما می توانید دارایی را در سمت راست ترازنامه بیابید و گاهی از اصطلاح"استفاده از وجوه"نیز به عنوان دارایی در ترازنامه ها استفاده می شود.

دارایی شامل ماشین آلات ، حساب های دریافتی ، پول نقد ، سرمایه گذاری و موارد دیگر می باشد. دارایی ها یک ارگان حیاتی در نهاد های مختلف هستند و امکان کسب و کار را فراهم می کنند. دارایی ها منابعی هستند که متعلق به افراد ، شرکت ها و یا دولت ها است و جریان نقدی آینده را در زمان های طولانی مدت فراهم می آورند.

دارایی در حقیقت یک ارزش اقتصادی است که می توان آنها را مبادله کرد و به فروش رساند و همچنین دارایی در افزایش درآمد فرد و یا شرکت تاثیر زیادی دارد و در کل سبب افزایش فعالیت های شرکت می شود. انواع دارایی در حسابداری بر اساس معیار های متفاوتی دسته بندی می شوند و فاکتور های متعددی برای تقسیم بندی آنها وجود دارد.

در چارچوب استاندارد های بین المللی گزارشگری مالی دارایی را به شرح زیر تعریف می کند: دارایی منبعی است که در نتیجه ی رویداد های گذشته توسط شرکت جمع آوری شده و کنترل می شود و انتظار می رود که مزایای اقتصادی در آینده برای شرکت به همراه داشته باشد.

ویژگی های انواع دارایی در حسابداری

یک دارایی در واقع سه ویژگی اصلی دارد : 

• مالکیت : دارایی ها مالکیت را نشان می دهند که در نهایت می تواند به پول نقد و معادل های پول نقد تبدیل شود.
• ارزش اقتصادی: دارایی ها دارای ارزش اقتصادی هستند و می توانند خریداری شده و یا فروخته شوند و به اصطلاح می توان بیان کرد که می توان دارایی ها را مبادله کرد.
• منبع: دارایی ها منابعی هستند که می توان از آنها برای تولید منافع اقتصادی آینده استفاده کرد.

تقسیم بندی انواع دارایی در حسابداری

دارایی ها با توجه به قابلیت تبدیل آنها به پول نقد به انواع مختلفی دسته بندی می شوند. به طور کلی انواع دارایی در حسابداری بسته به ماهیت و نوع به سه روش زیر طبقه بندی می شوند:

1.  تقسیم بندی انواع دارایی در حسابداری بر اساس قابلیت همگرایی

یکی از روش های طبقه بندی دارایی ها بر اساس تبدیل آسان آنها به پول نقد است. براساس این طبقه بندی کلیه ی دارایی ها به دارایی های جاری و یا دارایی های ثابت طبقه بندی می شوند.

دارایی های جاری:

دارایی هایی که به آسانی قابل تبدیل به پول نقد می باشند ؛ مانند سهام موجودی ، اوراق بهادار در بازار ، سرمایه گذاری های کوتاه مدت ، سپرده های ثابت ، درآمد های حساب شده ، مانده های بانکی ، بدهی بدهکاران ، قبض های دریافتی ، هزینه های پیش پرداخت شده و موارد دیگر به عنوان دارایی جاری شناخته می شود. دارایی های جاری نسبت به دارایی های ثابت طول عمر کوتاه تری دارند و به عنوان دارایی های نقدی نیز مورد استفاده قرار می گیرند.

دارایی های ثابت:

دارایی های ثابت از نظر اینکه ماهیت ثابتی دارند قابلیت تبدیل به پول نقد را ندارند. برای فروش دارایی های ثابت نیاز به طی شدن روال عادی و گذشت زمان طولانی مدت دارد. زمین ، ساختمان ، ماشین آلات ، کارخانه و تجهیزات موجود دارایی ثابت به شمار می آیند.

دارایی ثابت با عنوان های مانند دارایی غیر جاری ، دارایی بلند و دارایی های سخت نیز ذکر می شوند. همچنین باید بدانید که ارزش دارایی های ثابت با گذشت زمان کمتر شده و دچار استهلاک می شود.

2. تقسیم بندی انواع دارایی در حسابداری بر مبنای وجود فیزیکی

طبقه بندی دیگر دارایی ها بر اساس قابلیت دیده شدن آنها صورت می گیرد. طبق این دسته بندی دارایی ها به دو دسته ی دارایی مشهود و دارایی نامشهود تقسیم می شوند.

ﺩﺍﺭﺍﯾﯽ ﻫﺎﯼ ﻣﺸﻬﻮﺩ ﻭ ﻏﯿﺮ ﻣﺸﻬﻮﺩ

دارایی های ﺛﺎﺑﺖ ﻣﺸﻬﻮﺩ ﮐﻪ ﺩﺭ ﯾﮏ ﻣﻮﺳﺴﻪ ﺧﺼﻮﺻﯽ ﺑﺎ ﻧﻬﺎﺩ ﺩﻭﻟﺘﯽ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺍﻣﻮﺍﻝ ﻧﯿﺰ ﺍﻃﻼﻕ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ ؛ ﺑﺪﻭﻥ ﺗﺮﺩﯾﺪ ﻧﻘﺶ ﺣﺴﺎﺱ ﻭ ﺍﺭﺯﻧﺪﻩ ﺍﯼ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺯﻧﺪﮔﺎﻧﯽ ﺁﻥ ﻣﻮﺳﺴﻪ, ﺷﺮﮐﺖ ﯾﺎ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮ ﻋﻬﺪﻩ ﺩﺍﺭﺩ. ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﯾﻦ ﺍﻋﻤﺎﻝ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺻﺤﯿﺢ ﺩﺭ ﺧﺼﻮﺹ ﻧﺤﻮﻩ ﻧﮕﻬﺪﺍﺭﯼ, ﻧﯿﺎﺯﻣﻨﺪ ﺗﺪﻭﯾﻦ ﻗﻮﺍﻧﯿﻦ ﻭ ﻣﻘﺮﺭﺍﺕ ﺧﺎﺹ ﺩﺭ ﺧﺼﻮﺹ ﻧﮕﻬﺪﺍﺭﯼ ﻭ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻣﻄﻠﻮﺏ ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﺍﻣﻮﺍﻝ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ.

ﺩﺭ ﺧﺼﻮﺹ ﺍﯾﻦ ﻗﻮﺍﻧﯿﻦ ﻭ ﻣﻘﺮﺭﺍﺕ ﻋﻠﯽ ﺭﻏﻢ بررسی های ﻋﯿﻨﯽ ﻭ ﭘﮋﻭﻫش های ﻓﺮﺍﮔﯿﺮ ﺗﺎﮐﻨﻮﻥ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﮐﺎﻣﻠﯽ ﮐﻪ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﺟﻮﺍﺑﮕﻮﯼ ﻧﯿﺎﺯﻫﺎﯼ ﮐﺎﺭﯼ ﻭﺍﺟﺮﺍﯾﯽ ﻣﻮﺳﺴﺎﺕ ﺑﺎﺷﺪ ﺍﺭﺍﺋﻪ نشده است. ﻻﺯﻡ ﺑﻪ ﺫﮐﺮ ﺍﺳﺖ ﻧﺤﻮﻩ ﺧﺮﯾﺪ ﺛﺒﺖ ﻭ ﻧﮕﻬﺪﺍﺭﯼ ﺍﯾﻦ ﺩﺍﺭﺍیی ها ﻭ ﺍﻫﻤﯿﺖ ﺁﻥ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﺪﯾﺮﺍﻥ ﺗﺎ ﺁﻧﺠﺎ ﻣﻬﻢ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﻮﺳﺴﺎﺕ ﻧﯿﺮﻭﯼ ﺍﻧﺴﺎﻧﯽ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺩﺭ ﺣﺴﺎﺏ ﺍﻣﻮﺍﻝ، ﺑﻪ ﺍﻣﯿﻦ ﺍﻣﻮﺍﻝ ﺷﻬﺮﺕ ﺩﺍﺭﺩ.

ﮐﺴﺐ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﻫﻤﻪ ﺟﺎﻧﺒﻪ ﭘﯿﺮﺍﻣﻮﻥ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻧﻮﯾﻦ ﺍﻣﻮﺍﻝ ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﻋﻠﻤﯽ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﺟﻮﺍﺑﮕﻮﯼ ﺑﺴﯿﺎﺭﯼ ﺍﺯ ﻣﺸﮑﻼﺕ ﻭ ﻧﯿﺎﺯﻫﺎﯼ ﮐﺎﺭﯼ ﺣﺴﺎﺑﺪﺍﺭﺍﻥ ﻭ ﻣﺪﯾﺮﺍﻥ ﯾﮏ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﯿﺮﺩ ؛ ﻭ ﻣﻮﺳﺴﻪ ﯾﺎ ﻧﻬﺎﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺟﻬﺖ ﮐﺴﺐ ﺭﺍﻩ ﺣﻞ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻭ ﺭﺳﯿﺪﻥ ﺑﻪ ﺍﻫﺪﺍﻑ ﺁﻥ ﯾﺎﺭﯼ کند.

در نتیجه ما نمی توانیم دارایی های نامشهود را از نظر فیزیکی ببینیم ، احساس کنیم و یا لمس کنیم. برخی از نمونه های دارایی های نامشهود عبارتند از سرقفلی ، موافقت نامه های حق رای ، حق ثبت اختراع ، حق چاپ ، مارک ها و علائم تجاری و سایر موارد.

این موارد به عنوان دارایی های ثابت نیز حساب می شوند زیرا صاحبان مشاغل سود های شرکت را به کمک دارایی های نامشهود کسب می کنند. علامت تجاری و یا مارک یک کالا در بازاریابی و فروش محصولات نقش مهمی دارد. در واقع بسیاری از مشتریان تنها به دلیل دیدن مارک بر روی یک کالا آن را خریداری می کنند و این امر امتیاز و دارایی برای صاحبان شرکت تلقی می شود.

3. تقسیم بندی انواع دارایی در حسابداری بر اساس نوع استفاده از دارایی

طبق این نوع طبقه بندی، دارایی ها به دو دسته ی عملیاتی و غیر عملی تقسیم می شوند. این طبقه بندی مبتنی بر استفاده از دارایی ها برای انجام عملیات تجاری می باشد. دارایی هایی که عمدتا برای مشاغل روزانه مورد استفاده قرار می گیرند معمولا به عنوان دارایی های عملیاتی دسته بندی می شوند و سایر دارایی هایی که در بهره برداری از آنها استفاده نمی شود به عنوان دارایی های غیر عملی شناخته می شوند.

دارایی های عملیاتی :

دارایی های عملیاتی آن دسته از دارایی هایی می باشند که برای معاملات روزانه مورد نیاز است. به طور ساده می توان گفت دارایی هایی که یک شرکت برای تولید یک محصول و یا ارائه ی خدمات از آن استفاده می کند ، به عنوان دارایی های عملیاتی شناخته می شود. بنابراین دارایی عملیاتی شامل مواردی مانند پول نقد ، مانده های حساب بانکی ، موجودی ، کارخانه ، تجهیزات و سایر موارد مشابه می باشد.

دارایی های غیر عملی:

کلیه دارایی هایی که فاقد فعالیت های تجاری روزانه هستند اما به منظور ایجاد مشاغل و نیاز های آینده ضروری می باشند ، به عنوان دارایی غیر عملی شناخته می شوند. بنابراین دارایی غیر عملیاتی می تواند شامل برخی از املاک و مستغلات خریداری شده برای استفاده از ارزش آنها و یا پول اضافی در تجارت باشد که در عملیات تجاری از آنها استفاده نمی شود.

تشخیص دارایی ها و دارایی های خالص

معنی کل دارایی ها در معادله ی حسابداری تحت عنوان کل بدهی ها و حقوق صاحبان سهام منعکس می شود. در حقیقت دارایی خالص اصطلاحی برای بیان تفاوت بین کل دارایی و بدهی های یک سازمان است. در نتیجه می توان گفت که دارایی های خالص و حقوق صاحبان سهام تقریبا یکسان می باشند یعنی هر دو نشان دهنده ی تفاوت بین کل دارایی ها و کل بدهی ها هستند.

کل دارایی = کل بدهی + حقوق صاحبان سهام

دارایی خالص = کل دارایی - کل بدهی

اهمیت تقسیم بندی انواع دارایی در حسابداری

شناخت انواع دارایی های حسابداری به قرار دادن آنها در دسته ی دارایی مربوطه کمک می کند و این دانش برای ایجاد فرصت های مناسب در شرکت لازم و ضروری می باشد.در ترازنامه ها که مهمترین سند مالی برای یک سرمایه گذار است ، دارایی های یک شرکت به منظور درک آسان و تحقیق ساده در تقسیم بندی هایی که مطرح کردیم مانند دارایی های عملیاتی و غیر عملی ،مشهود و یا غیر مشهود ، تقسیم بندی و عنوان شده اند.

در نتیجه هنگامی که تقسیم بندی های دارایی به درستی انجام شود، یک سرمایه گذار می تواند به راحتی تجزیه و تحلیل های لازم را انجام داده و نسبت به اطلاعات موجود تصمیمات لازم را اخذ کند. به همین دلیل لازم  دانستیم دقیق تر به این موضوع بپردازیم و این طبقه بندی را برای شما عزیزان شرح دهیم:

طبقه‌‌بندی دارایی‌‌ ها

تبدیل‌‌ پذیری: اگر دارایی‌‌ ها را بر اساس تبدیل ‌‌پذیریی شان به پول نقد طبقه‌‌بندی کنیم، به دو دسته‌‌ی دارایی‌‌ های جاری و دارایی‌‌ های ثابت تقسیم می شوند.

1.دارایی‌‌ های جاری :دارایی‌‌ های جاری (Current assets) دارایی‌‌ های هستند که به راحتی به پول نقد یا معادل آن تبدیل می شوند. دارایی‌‌ های جاری با عنوان دارایی‌‌ های نقدی نیز شناخته می‌‌شوند که در زیر نمونه‌‌هایی از آن را مشاهده می‌‌کنید:

• پول نقد
• معادل نقدی
• سپرده‌‌های کوتاه‌‌ مدت
• انبار
• اوراق قابل فروش
• تجهیزات اداری

2. دارایی‌‌ های ثابت یا غیرجاری: دارایی‌‌ های غیرجاری (Non-current assets) دارایی‌‌ هایی می باشند که به راحتی قابل تبدیل به پول نقد یا معادل نقدی نمی شوند. دارایی‌‌ های غیرجاری به عنوان دارایی‌‌ های ثابت، دارایی‌‌ های درازمدت یا دارایی سخت نیز شناخته می‌‌شوند. نمونه‌‌های دارایی‌‌ های ثابت یا غیر جاری را در زیر می‌‌بینید:

• زمین
• ساختمان
• ماشین‌‌آلات
• تجهیزات
• طرح‌‌های انحصاری
• نشان تجاری

طبقه‌‌بندی دارایی‌‌ ها: وجود فیزیکی

اگر دارایی‌‌ ها را بر اساس وجود فیزیکی‌‌شان تقسیم بندی کنیم، به دو دسته‌‌ی دارایی‌‌ های محسوس و نامحسوس طبقه‌‌بندی می‌‌شوند.

1. دارایی‌‌ های محسوس :دارایی‌‌ های محسوس (Tangible assets) دارایی‌‌ هایی هستند که وجود فیزیکی دارند (یعنی می‌‌توان آنان را دید، حس و لمس کرد). نمونه‌‌های این نوع دارایی در زیر آمده‌‌اند:

• زمین
• ساختمان
• ماشین‌‌آلات
• تجهیزات
• پول نقد
• تجهیزات اداری
• انبار
• اوراق قابل فروش

2. دارایی‌‌ های نامحسوس :دارایی‌‌ های نامحسوس (Intangible assets) دارایی‌‌ هایی هستند که وجود فیزیکی ندارد و نمونه‌‌هایی از آن را در زیر مشاهده می‌‌کنید:

• سرقفلی
• طرح‌‌های انحصاری
• برند
• حق کپی
• نشان تجاری
• اسرار تجاری
• پروانه‌‌ها
• مالکیت معنوی شرکت

 نکته: اهمیت دارایی های ثابت در یک کسب و کار

دارایی های ثابت در یک کسب و کار از اهمیت بسیار زیادی برخوردار هستند چرا که به ارائه گزارش های مالی قدرت بیشتری می دهند. سرمایه گذارها معمولا گزارشات مربوط به دارایی های ثابت را به عنوان سلامت کسب و کار در نظر می گیرند و این موضوع در تصمیم ، تصمیم گیرندگان نقش مهمی ایفا می کند. برای مثال در صورتی که قرار باشد وامی به یک کسب و کار تعلق بگیرد حتما دارایی های ثابت آن کسب و کار مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

چگونگی ثبت انواع دارایی در حسابداری

انواع دارایی در حسابداری در ترازنامه ها به ثبت می رسند. ترازنامه ها از سه بخش اصلی تشکیل شده اند که شامل دارایی ها ، بدهی ها و حقوق صاحبان سهام است که از تفاوت دارایی ها و بدهی ها به دست می آید. طبقه بندی حساب ها معمولاً آنها را به مواردی از قبیل سود حفظ شده ، حساب های دریافتی ، بدهی های کوتاه مدت و بدهی های بلند مدت تقسیم می کند.

در حقیقت نیازی نیست که از هر طبقه بندی دارایی در ترازنامه ی مالی استفاده شود. به طور مثال چنانچه شرکت شما دارایی های نامشهود ندارد نیازی نیست که در ترازنامه یادداشت شود دارایی های نامشهود=0 دلار. ذکر مقایسه ی دارایی ها و بدهی های شرکت در یک ترازنامه کافی بوده و در این حالت ترازنامه ی شرکت جامع و کامل خواهد بود.

از دیگر موارد ثبت انواع دارایی در حسابداری

یکی از دیگر مواردی که در یک ترازنامه باید ذکر شود صورت حسابهای درآمد و سود شرکت می باشد و در واقع اینکه شرکت در هر ماه چقدر درآمد دارد باید مطرح شود. طبقه بندی درآمد و سود شامل مواردی مانند درآمد فروش ، هزینه ی کالای فروخته شده و درآمد غیر عامل است.

درآمد غیر عامل را می توان به طبقاتی مانند سود ، اجاره و سود سهام تقسیم کرد. این موضوع به سرمایه گذار کمک می کند تا متوجه شود که تولید محصولات در شرکت شما با کسب درآمد و سود همراه می باشد و در نتیجه سرمایه گذار در می یابد که شرکت شما ارزش سرمایه گذاری دارد.

در پایان باید بگوییم که در هر شرکت و اداره و سازمانی ضروری است که یک حسابدار دارایی ها  را در طبقه بندی های درست قرار داده و آنها را در ترازنامه ها ذکر کند. در حقیقت در صورتی که دارایی های یک شرکت به درستی طبقه بندی نشوند ممکن است که سرمایه گذار دچار سردرگمی شده و در نهایت از سرمایه گذاری در شرکت شما صرف نظر کند.

همچنین در صورتی که دارایی های موجود در یک شرکت مشخص باشند ، مدیریت شرکت آسان تر بوده و امکان این امر به وجود می آید که مدیریت با دید وسیع تری در مورد آینده ی شرکت تصمیم بگیرد و با بررسی جوانب مختلف آینده ی کاری شرکت را در دست بگیرد.